>>>  Laatst gewijzigd: 2 december 2020   >>>  Naar www.emo-level-8.nl  
Ik

Notities bij boeken

Start Filosofie Kennis Normatieve rationaliteit Waarden in de praktijk Mens en samenleving Techniek

Notities

Incididunt nisi non nisi incididunt velit cillum magna commodo proident officia enim.

Voorkant Plato Verzameld Werk PLATO
Crito (Verzameld Werk, deel 1, editie Xaveer de Win)
Antwerpen / Baarn: Nederlandsche Boekhandel / Ambo, 1978;
ISBN 90 2890 3380 (DNB) / 90 2630 4242 (Ambo)

Socrates zit in de gevangenis, in afwachting van de dag dat hij de gifbeker moet drinken. Zijn goede vriend Crito komt hem opzoeken en is verbaasd over de gelijkmoedigheid waarmee Socrates zijn lot draagt. Hij deelt hem mee dat hij waarschijnlijk een dag later zal moeten sterven en vraagt of hij er met geld toch niet voor kan zorgen dat Socrates in veiligheid wordt gebracht. De massa zou oordelen dat hij geen goede vriend van Socrates was als hij dat niet zou regelen. Crito begrijpt niet goed dat Socrates zich overlevert aan de grillen van zijn vijanden terwijl dat niet per se nodig is. Hij vindt dat Socrates zichzelf in veiligheid moet brengen, omwille van zijn kinderen en omwille van zijn vrienden.

Socrates legt uit dat niet alle opinies even waardevol zijn. Zoals voorheen de vleierij al afgewezen werd, omdat die niet goed is voor de mensen tegen wie men eigenlijk straffend en genezend moet optreden, zo wordt ook nu de mening van de man in de straat, het oordeel van de massa niet belangrijk gevonden. Zoals in alles is het beter te vertrouwen op het oordeel van de "beter denkenden" (271), van "de deskundige" (275), en wel de deskundige "op het stuk van recht en onrecht: van de Ene, en wel van de Waarheid zelf" (276). Het gaat niet om leven, maar om goed leven. Dat is in de lijn van het bovenstaande.

Een aantal normen komt naar voren. Je mag geen onrecht doen aan de mensen van wie je onrecht moet lijden. Je mag als particulier niet tegen de wetten van de staat in gaan, anders kan deze niet blijven bestaan (280). Je mag wel proberen de onrechtvaardigen / de staat te overtuigen met rechtvaardige middelen, maar je mag daarbij geen geweld gebruiken. Vandaar dat Socrates niet tegen de wil van de Atheners die hem veroordeeld hebben weg mag vluchten naar een ander land: je mag geen kwaad met kwaad vergelden, want ook dat is onrecht doen.

"Men mag dus geen kwaad terugdoen aan enig mens, wat we ook van hem te lijden hebben."(278)

Dat de Staat je onrecht heeft aangedaan is dus geen reden om je niet aan haar oordelen te onderwerpen. Want in allerlei andere gevallen die gunstig voor je zijn accepteer je wel haar leiding, maar zo gauw het vaderland iets van je wil dat je niet prettig begin je tegen te sputteren, zo wordt uitgelegd. De wetten spreken de waarheid.

"Nee, zowel op het gerechtshof als op het slagveld, als om 't even waar, eist de plicht dat men doet wat staat en vaderland bevelen. Of anders moet men haar overtuigen, doch met rechtvaardige middlen. Geweld gebruiken, echter, is niet vroom als het tegen vader of moeder is gericht; maar nog veel minder tegen het vaderland."(281)

Het staat je vrij de stad / staat te verlaten met al je bezittingen wanneer je er niet tevreden bent. Maar wanneer je blijft ga je impliciet een contract, een overeenkomst aan met die staat. Die kun je niet zo maar aan de kant gooien als de staat iets doet wat je niet bevalt.