Algemeen Jacques Ellul Günther Anders Lewis Mumford Herbert Marcuse Andrew Feenberg Wiebe Bijker Algemeen Luddieten Wapentuig als voorbeeld Transport Radio en televisie Internet Artificiële intelligentie Algemeen Hypermedia en hypertext Informatieovervloed Privacy Spionage, inlichtingendiensten Cyberoorlog Hackers Algemeen Het schrift Boeken en tijdschriftenVan Jole verdiept zich sinds 1993 in de maatschappelijke gevolgen van Internet, zo lees ik. Hij schreef jarenlang columns, bijvoorbeeld voor De Volkskrant en voor e-zine The Daily Planet. En af en toe publiceert hij een boekje zoals dit.
Dit boekje is journalistiek van aard. Het werkt met veel verhaaltjes en anecdotes en dat maakt het net zo leesbaar als de krant. Maar er zit geen lijn in de presentatie van al die verhaaltjes, Van Jole springt zelfs in hetzelfde hoofdstukje regelmatig van het ene naar het andere onderwerp. Hij is slecht in het trekken van heldere conclusies.
Francisco van JOLE'Valse horizon' stelt een aantal problemen aan de orde rondom Internet. Het eerste hoofdstukje vind ik nog het meest interessant, dat zo meteen. Daarna volgen vele kwesties die via die verhaaltjes aan de orde gesteld worden. Het gaat over onderwerpen als de volgende:
[De toon is kritisch, bijna een beetje teleurgesteld. De teleurstelling van iemand die Internet in eerste instantie te veel geïdealiseerd heeft, zou je kunnen zeggen. Op bepaalde punten is het boekje ook wel verouderd - het lezen van e-books met tabletcomputers ligt toch vandaag de dag toch weer anders dan in 2001.]
[Heel interessant is het eerste hoofdstukje waarin Van Jole wijst op de vergankelijkheid van veel informatie op Internet.]
Voorbeeld: webprojecten - zoals de Amiens Cathedral Web Site waar je virtueel de beroemde cathedraal kon verkennen - worden op een bepaald punt niet meer bijgehouden, links blijken niet meer te kloppen, foutjes gaan optreden en worden niet meer hersteld, en zo verder.
Interessante digitale nieuwsbrieven en archieven verdwijnen ineens van Internet omdat niemand er nog geld en tijd in wil stoppen. Waar je papieren publicaties nog in bibliotheken kunt opvragen, verdwijnen deze digitale publicaties simpelweg volledig. Natuurlijk worden er wel vaak pogingen gedaan die informatie elders onder te brengen, maar de essentie is dat dat even vaak niet gebeurt of niet lukt.
Ook een mooi voorbeeld: Kon je vroeger nog allerlei liefdesbrieven uit het verleden terugvinden in een kartonnen doos van je ouders of jezelf, tegenwoordig worden dat soort zaken elektronisch gecommuniceerd. En de meeste e-mails gaan onherroepelijk verloren, er is dan geen enkele manier om gebeurtenissen van voorheen terug te lezen en te herbeleven.
"Dat probleem geldt voor vrijwel al het digitale materiaal. Manuscripten bijvoorbeeld, papieren die tot de opkomst van de digitale media de relikwieën van ieder archief vormen. Sinds de jaren tachtig zijn steeds meer auteurs overgegaan op het schrijven via beeldschermen. Daarmee gaan alle veelzeggende doorhalingen, verbeteringen en aantekeningen verloren."(13)
"Internet wordt wel gezien, en zeker gebruikt, als de grootste bibliotheek die ooit door mensen is gecreëerd. Maar het manco is dat die bibliotheek vrijwel louter informatie bevat van na 1995."(15)
Met andere woorden: er ontstaat een enorme vertekening en de waan van de dag lijkt belangrijker dan een degelijke studie van ontwikkelingen. Voor het verleden, voor geschiedenis lijkt weinig belangstelling te bestaan in een digitale wereld.