Algemeen Jacques Ellul Günther Anders Lewis Mumford Herbert Marcuse Andrew Feenberg Wiebe Bijker Algemeen Luddieten Wapentuig als voorbeeld Transport Radio en televisie Internet Artificiële intelligentie Algemeen Hypermedia en hypertext Informatieovervloed Privacy Spionage, inlichtingendiensten Cyberoorlog Hackers Algemeen Het schrift Boeken en tijdschriftenIncididunt nisi non nisi incididunt velit cillum magna commodo proident officia enim.
Patrick Radden KEEFERadden is een Amerikaans onderzoeker op het terein van internationale betrekkingen. Dit boek is een journalistiek verhaal waarin hij zo veel mogelijk feitelijk uit de doeken doet over internationale, maar eigenlijk weer vooral over de Amerikaanse, afluister- en spionagepraktijken en de problemen die dat oplevert voor privacy en dergelijke.
Het woord 'chatter' staat voor al het gebabbel en geklets van mensen over telefoon- en andere netwerken. Overheden - hier gaat het vooral over de V.S. en de U.K. - luisteren al dat geklets af, analyseren het op allerlei trefwoorden, om te achterhalen of er sprake is van terreurdreiging en andere al of niet criminele activiteiten. Want het neemt ook de vorm aan van doodgewone spionage, van 'sigint', het verzamelen van 'intelligence', van informatie die politiek interessant is. Sterker nog: het neemt zelfs af en toe de vorm aan van doodordinaire bedrijfsspionage.
Er bestaat nauwe samenwerking tussen landen op dat punt. Bijvoorbeeld tussen de afluisterdiensten van de V.S. (de NSA = de National Security Agency, met als hoofdkwartier Fort Meade, Maryland) en die van de U.K. (de GHCQ = de Government Communications Headquarter) in het kader van de UKUSA-overeenkomst en van Echelon.
Uit naam van 'nationale veiligheid' worden miljarden uitgegeven om dat afluisteren en die spionage mogelijk te maken. Dat wordt zo veel mogelijk geheim gehouden, zodat controle op de zinvolheid en de effectiviteit van deze besteding van belastinggeld nauwelijks mogelijk is. En intussen wordt de privacy van burgers met voeten getreden.
Keefe wilde achterhalen wat er gebeurt. Zo bezocht hij in de Engelse North Yorkshire Moors de RAF Menwith Hill dat alleen in schijn Brits is: het is sinds 1966 een basis van de NSA van 225 hectare groot waar spionage- en communicatiesatellieten gevolgd worden en al het verkeer erover wordt afgeluisterd en geanalyseerd. Er werken veel burgers en ook de Britten zelf werken er.
Er zijn vele andere Amrikaanse afluisterstations en bases in andere landen. De bondgenoten werken daar aan mee, omdat ze die afluisterpraktijken ook in hun eigen belang kunnen gebruiken en omdat ze er voor betaald worden. Het zijn de Amerikanen die hier de drijvende kracht vormen, al wordt daarover in alle talen gezwegen, en al zijn de Amerikaanse media volkomen kritiekloos tegenover hun overheid als het om dit soort dingen gaat. Het zijn ook de Amerikanen die bepalen welke informatie aan de bondgenoten wordt doorgegeven.
[Het is werkelijk onbegrijpelijk dat die bondgenoten, waaronder Nederland dat ook meewerkte aan Echelon, zo veel accepteren en zo graag aan de leiband lopen van de Verenigde Staten, een land dat steeds andere ter verantwoording roept en zichzelf nooit wil verantwoorden, dat alle mogelijke informatie over andere binnenhaalt maar altijd weigert zelf informatie ter beschikking te stellen. Ik zou die arrogantie aan de kaak willen stellen.]
Natuurlijk is het verbergen van eigen informatie door middel van cryptografie en het onthullen van informatie door het breken van de cryptografie van anderen zo oud als de weg naar Rome. Volgt een korte geschiedenis op basis van Kahn's The Codebreakers. Essentieel is dat je niet moet laten merken dat je meeluistert of in staat bent om de versleuteling van anderen te doorbreken. Vandaar bijvoorbeeld alle geheimzinnigheid rondom Bletchley Park in de U.K. waar tijdens WO II de berichten van de Duitsers gedecodeerd werden. Alleen werkt dat maar beperkte tijd natuurlijk.
Rondom het afluisternetwerk Echelon bestond en bestaat ook nog steeds eindeloos veel geheimzinnigheid. Er zijn verschillende grondstations bij betrokken. Oorspronkelijk drie: Morgenstow (bij Bude in de U.K.), Yakima Research Station (bij Brewster in de U.S.), Sugor Grove (in de Appalachen, V.S.). Later kwamen er meer en andere: Geraldson (Australië), Bad Aibling (Duitsland), het eiland Diego Garcia, en nog veel meer.
Inmiddels is er al zo veel bekend over Echelon dat het netwerk ongetwijfeld niet meer in die vorm bestaat en vervangen is door andere projecten (bv. het Amerikaanse Total Information Awareness, een DARPA- project), andere technieken (op een gegeven moment moest men ook de optische glasvezelnetwerken kunnen afluisteren; men streefde naar vertaalprogramma's en spraak- en stemherkenning, kortom: AI-technieken werden belangrijk geacht), en andere locaties.
"Wie zich afvraagt of het internetverkeer veilig is, doet er goed aan te beseffen dat de blauwdruk voor het systeem is bedacht door spionnen."(92)
Bovendien waren dat Amerikaanse spionnen, en nog steeds is het zo dat de belangrijke knooppunten van Internet zich op Amerikaans grondgebied bevinden waar ze met gemak door de NSA afgetapt kunnen worden.
[Vandaar dat de internationale discussie over wie de zeggenschap heeft over (de ontwikkeling van) Internet steeds harder vormen aanneemt. De Amerikanen hebben al op een aantal punten moeten toegeven, maar voor de meeste andere landen gaat dat nog lang niet ver genoeg.]
Er zijn ook altijd mensen geweest die al die geheimzinnigheid aan de kaak stellen, van verraders en dubbelspionnen, tot aan onderzoekers en politici. Voorbeelden van dat laatste: Steven Aftergood (Project on Government Secrecy), Patrick Moynihan (boek Secrecy), Sissela Bok (boek Secrets - On the ethics of concealment and revelation), EPIC (= de Electronic Privacy Information Center), David Kahn (boek The Codebreakers), James Bamford (de boeken The puzzle palace en Body of secrets over de NSA).
Andere mensen verdedigen tegenover al die overheidsbemoeienis het recht op privacy. Het is alleen jammer dat het begrip 'privacy' zo slecht gedefinieerd is zodat discussies erover alle kanten uitgaan.
"De vraag die herhaaldelijk aan de orde kwam als ik sprak met mensen die verontrust waren over de inbreuken door elektronische bewaking, was: Wat heb je te vrezen als je je in het algemeen fatsoenlijk gedraagt? Als mensen zich afvragen of de overheid hun e-mail kan lezen, is het antwoord vaak: Als ik niets verkeerds doe, wat kan het mij dan schelen of het zo is? Ik onderschrijf die redenering niet - het lijkt te gemakkelijk, het lijkt of mensen te snel aannemen dat niets verkeerds doen iets absoluuts is - maar ze heeft een zekere retorische kracht. En achter dit argument schuilt een vermoeden dat al die mensen die zo'n drukte maken over privacyrechten, zelf niet helemaal oké zijn, dat ze lijden aan een eigentijds mengsel van narcisme en paranoia en huiveren onder de blik van de camera. Wie schuldig is, denkt toch altijd dat hij gepakt wordt?"(158)
[Let op de morele formuleringen. Er is natuurlijk een groot verschil tussen illegale handelingen en handelingen die door sommige groepen mensen immoreel gevonden worden en door andere groepen niet. Je mag er van uit gaan dat de overheid de wet handhaaft, het is niet zonder meer voor de hand liggend dat de overheid zich bemoeit met de moraal van haar burgers.]
[Er is veel in te brengen tegen dat idee dat je nooit bang hoeft te zijn voor overheidsbemoeienis en elektronische bewaking door die overheid wanneer 'je niets te verbergen hebt'. Al zo vaak is gebleken dat fatsoenlijke mensen, mensen die zich braaf conformeren, die nooit 'iets verkeerds zouden doen', bijzonder gemakkelijk gemanipuleerd kunnen worden door machthebbers die de normen voor dat wat fatsoenlijk is enz. weten op te leggen. Voordat je het weet bewaken die fatsoenlijke mensen de concentratiekampen waarin alle mensen worden opgesloten worden die als niet fatsoenlijk gezien worden.]
En naar aanleiding van een aantal onderzoeken naar de rol van de inlichtingendiensten in de V.S. (van de commissies Church en Pike in 1976):
"Het gevaar dat er misbruik wordt gemaakt van de macht van inlichtingendiensten is altijd aanwezig. In sommige gevallen gaat het om misbruik voor persoonlijk gewin, in opdracht van bemoeizuchtige en onzekere bureaucraten als Kissinger die hun macht wilden verstevigen. Maar vaker zijn de excessen van de inlichtingendiensten symptomatisch voor nationale paniek. Programma's als Shamrock konden uit de hand lopen dankzij de oprechte angst dat de Verenigde Staten van binnenuit werden ondermijnd door communisten, hippies en anderen die tegen Amerikaanse betrokkenheid in Vietnam waren. Op dit moment voelen de Verenigde Staten zich onzekerder en bedreigder dan op enig ander moment sinds Vietnam. Van gevaar dat onze inlichtingendiensten zo ver zouden gaan als de Stasi, mag dan geen sprake zijn, dat in de huidige situatie een soortgelijke onderliggende motivatie valt te onderkennen lijkt onbetwistbaar: een gretig, paniekerig verlangen om voortdurend alles te zien en te horen."(171-172)
[Temeer omdat er in de V.S. wel degelijk voorstellen gedaan zijn om bijvoorbeeld verklikkernetwerken te maken. En dat zijn precies de praktijken zoals die door de Oost-Duitse Staatssicherheitspolizei (Stasi) werden toegepast.]
"Door hun begrijpelijke beroepsmatige honger naar kennis en controle zullen inlichtingendiensten altijd in de verleiding zijn regels te verbuigen of te breken, als zij denken dat niemand hen ziet. De vraag is dus, om een andere oude Latijnse uitdrukking te gebruiken: Quis custodiet ipsos custodes (Wie zal de bewakers zelf bewaken)?"(174)
[Het klokkenluiders-idee is vandaag de dag bijzonder actueel door WikiLeaks, waar veel klokkenluiders hun informatie naar toe lekken, zoals uitgebreid gedaan werd met communicaties tussen Amerikaanse ambassades. In die laatste zie je ook weer eens hoe arrogant dat land zich in het internationale verkeer opstelt.]