"En zolang ik adem en er toe in staat ben, zal ik nimmer ophouden met filosoferen, met u aan te sporen, met ieder van u, die ik op mijn weg aantref, terecht te wijzen." Plato - Apologie, Editie Xavier de Win, deel 1, p. 243
"Ja, de mens is een verbazend ijdel, complex en veranderlijk wezen. Je kunt er haast geen staat op maken of er algemene uitspraken over doen." Michel de Montaigne - De essays, p. 17
Even kort een toelichting bij de thema's die je hierboven in het hoofdmenu ziet. De startpagina's van die onderdelen bevatten meer uitleg over wat me daar bezig houdt.
Het deel Filosofie presenteert simpelweg een aantal denkers en onderzoekers met wie ik ooit 'in gesprek' ben geraakt. Ik heb me vroeger en met name tijdens mijn filosofiestudie uiteraard met nog veel meer filosofen bezig gehouden, maar daar heb ik geen digitaal materiaal van. De selectie hiernaast berust dus grotendeels op toeval.
Ik hou van een bepaalde vorm van rationaliteit, van kritisch denken. Ik hou ook van controleerbare en valide kennis. Vandaar dat het deel Kennis gaat over taal, beweringen, wetenschappelijke methoden, stromingen in de kennistheorie en wetenschapsfilosofie, een en ander ook geïllustreerd aan twee thema's - psychoanalyse en evolutietheorie - waarover zo veel discussie bestaat. De fundamentele vraag is: wat kunnen we eigenlijk met redelijke zekerheid weten?
Ik wil dat mensen rationeel handelen. Maar ik wil dat ook daar waar zo veel auteurs de zaak laten liggen, op het vlak van waarden en normen, op normatief vlak dus. Vandaar het deel Normatieve rationaliteit. Dat is de moeilijkste vorm van rationaliteit. Het produceren van een auto of het ontwerpen van een robot raakt je emotioneel nooit zo vergaand als een kritiek op je waarden en normen en levensbeschouwing. Kijk maar eens naar de reacties bij de psychoanalytici als er fundamentele kritiek geleverd wordt op hun opvattingen. Het zijn de reacties van alle dogmatici op welk terrein ook, dogmatici willen helemaal niet dat hun beweringen gecontroleerd en gevalideerd worden door anderen buiten de 'geloofsgemeenschap'. Maar juist daarom is het nodig om dat te doen.
Normatieve rationaliteit is niet iets abstracts. Het is daarom belangrijk om van alles en nog wat te analyseren op onderliggende waarden en normen. Het deel Waarden in de praktijk pakt als illustratie een viertal onderwerpen op waar die waarden en normen bijzonder duidelijk aanwezig zijn: 1/ oordelen over het uiterlijk van mensen, redenen waarom mensen elkaar al of niet aantrekkelijk vinden; 2/ oordelen over relaties tussen mensen, vooral over de zogenoemde exclusieve relaties; 3/ oordelen over alles wat met seksualiteit te maken heeft; en 4/ oordelen over hoe mannen en vrouwen zich horen te gedragen (rollenpartronen).
De delen Mens en samenleving en Techniek betreffen twee andere gebieden waar waarden en normen een grote rol spelen, bijvoorbeeld in de vorm van opvattingen op de achtergrond bij allerlei technische middelen - denk aan auto's of mobieltjes of internet of robots. Dat het samenleven van mensen gestuurd wordt door allerlei normatieve opvattingen ligt voor de hand, maar wonderlijk genoeg geldt dat juist ook voor iets wat zo exact en objectief en hard en koud is als techniek. Alles heeft een normatieve context, geen enkel technisch middel is zonder normatieve context.