Oudheid en Middeleeuwen 1501-1600 1601-1700 1701-1800 1801-1900 1901-2000 2001-nu Filosofisch Sociaal en Cultureel Politiek en Economisch Technisch Stalinisme Maoïsme Neoliberalisme Socialisme Neomarxisme en Kritische theorie Complottheorieën Irrationaliteit Irrationaliteit (Bijgeloof en religie) Leugens, desinformatie, propaganda KlokkenluidersIn dit boek van de Amerikaanse auteur Hardin gaat het erover dat het nog steeds een taboe is om te praten over grenzen aan bevolkingsgroei. Maar het boek is niet erg overtuigend.
Het eerste deel is het beste. Er staan zinnige dingen in, Hardin stelt soms heel goede vragen die het waard zijn om over na te denken. Verderop is hij voortdurend bezig met het vermijden van het geven van antwoorden. Het boek is slecht georganiseerd, er wordt uitgeweid in richtingen die minder interessant zijn. Tegenspraken zijn er ook genoeg in te vinden. Bovendien is de ideologie over het algemeen erg die van de Verenigde Staten, met een duidelijke voorkeur voor economisch laissez faire, en we worden zelfs vergast op citaten uit de bijbel. Hoe verder ik in het boek kwam, hoe vager ik het begon te vinden. Jammer, want het onderwerp is belangrijk.
Garrett HARDINHet gezond verstand zegt dat de vraag naar goederen zowel als de productie van afval toenemen bij een groeiende populatie. Toch merkt Hardin dat het onderwerp 'populatie' zelfs in de milieubeweging steeds minder vaak op de agenda komt. De moderne ideologie is 'Alles kan en er zijn geen grenzen; maak je nergens zorgen over; het komt allemaal wel goed'. Dat overbevolking wél grenzen stelt wil men niet zien en het onderwerp 'overbevolking' is daarmee een taboe-onderwerp geworden.
"Pacific islanders apparently have no hesitancy in explicitly giving taboo as a reason for stopping a discussion. By contrast, Westerners, with their cherished tradition of free speech and open discussion, would be embarrassed to say (for instance), "We will not discuss population because it is under a taboo." Instead, they change the subject. Hundreds of articles are written every year about the pathological effects of overpopulation — traffic congestion, deforestation, loss of species, soil erosion, and air pollution — without any mention of population growth as an essential cause." [mijn nadruk] (4)
Dat is vreemd omdat het in essentie gaat om een principieel beperkt aanbod aan bronnen ('supply') bij een snel toenemende vraag. En dat laatste heeft natuurlijk alles te maken met de bevolkingsgroei.
Bespreking van de wensdroom van migratie naar domeinen buiten de aarde als een oplossing voor de overbevolking. Meestal gaat het hier om religieuze mensen die zich verzetten tegen middelen voor geboorteperking. Maar het idee wordt ook wel gepropageerd door mensen met een kritiekloos vooruitgangsgeloof die menen dat elk probleem technisch oplosbaar is. Hardin veegt de vloer aan met dat idee.
[Dat hij zelfs maar aandacht besteed aan zo'n absurd idee!]
"Throughout history human exploitation of the earth has produced this progression: colonize — destroy — move on."(17)
Maar er is vrijwel geen gebied op aarde meer om te koloniseren en te exploiteren. We zullen het moeten doen met de beperkte hoeveelheid bronnen die de aarde biedt. En de toedeling ervan wordt dan een immens probleem. Bespreking van William Godwin (optimistisch over mensen), De Condorcet (positief en optimistisch over menselijke vooruitgang; waarschuwt wel voor de bevolkingsgroei).
"In the past two hundred years the idea of progress has become the ruling paradigm of Western society. It has penetrated every corner of our life; and it is intimately connected with theories of population dynamics. The classic account of the development of this concept was given in 1932 by the English historian J. B. Bury in The Idea of Progress. There is now a large literature on the subject."(23)
Vooruitgang was bij Condorcet nog iets spiritueels, tegenwoordig wordt vooruitgang vrijwel altijd materieel begrepen. Het lijkt er echter op dat materiële vooruitgang op grenzen begint te stuiten en dat het verstandig is om vooruitgang weer meer te benaderen vanuit een non-materieel perspectief zoals Condorcet deed.
Over Robert Malthus (een pessimist). Meestal wordt alleen maar een negatief beeld opgehangen van Malthus en Malthusianen, maar dat vindt Hardin niet terecht. Malthus had op een aantal punten heel progressieve ideeën en hij was geen harteloze man.
Tegelijkertijd is de bijdrage van de wetenschap aan het probleem van overbevolking betrekkelijk: veel demografische projecties of voorspellingen zijn nooit uitgekomen. Er kan altijd wel een factor opduiken (bijvoorbeeld een uitvinding als antibiotica) die een enorme invloed krijgt op de bevolkingsgroei. Hoe dan ook zijn cijfers in de meeste gevallen bij benadering.
"Our best efforts should be bent toward understanding the fundamental elements involved in setting the limits of the world, guarding as best we can against errors bred by too little imagination."(33)
Het gaat om een complex probleem, waarbij sommigen geloven dat technologie alle problemen kan oplossen terwijl anderen juist vinden dat technologie die problemen verroorzaakt. Politieke overwegingen spelen steeds een rol.
Bevolkingsonderzoek heeft te maken met wetenschappelijke methoden en hoe die ingezet worden. Veel hangt met name af van de manier waarop statistiek gebruikt wordt.
"Assigning default status to a scientific proposition does not free it forever from examination: it merely announces, in firm tones, that the burden of proof falls on all assertions to the contrary. The scientific mind is not forever closed. Default status is a great conservator of effort."(43)
Binnen de natuurwetenschappen hebben een aantal uitgangspunten een dergelijke status: zoals Epicurus' stelling dat er niets is dat kan ontstaan uit wat niet bestaat. Een machine die eindeloos energie genereert zonder er energie in te stoppen of een machine met een eeuwigdurende beweging wordt daar simpelweg niet serieus genomen. Maar binnen de economische wetenschap is daar nog weinig sprake van.
""Thus," said economist Allen Kneese in 1988, "the neoclassical system is, in effect, a perpetual motion machine." The conclusion that follows from this was explicitly laid out by Underwood and King: "The fact that there are no known exceptions to the laws of thermodynamics should be incorporated into the axiomatic foundation of economics." But it will no doubt be some time before economics is completely purged of the covert perpetual motion machines that have afflicted it from the time of Malthus to the present."(45)
"The human mind has its convictions that logic knows not of.
Population theory is based on a few, but very powerful, convictions of the mind.These have not been easy to get accepted because they conflict with the very human urge to take an 'optimistic' view of things. Since the increase in the human population depends on resources, we need to take a closer look at what passes for optimism and pessimism in the area of resource availibiliy."(46)
Mensen hebben over het algemeen liever met optimisme van doen. Dat optimisme baseert zich echter vaak op verkeerde voorstellingen van zaken, vaag taalgebruik, en dergelijke (voorbeeld: het politieke gegoochel met cijfers rondom oliereserves). Realisme ontbreekt. En het leidt ertoe dat er niet geluisterd wordt naar pessimistische boodschappen.
"Bluntly put, political conservatives are not conservative in the Epicurean sense. Though they are anxious to conserve the riches and power of the present generation of the rich, they are relatively indifferent to the conservation of today's environmental riches for generations yet to come. They are ardent in their defense of time-honored customs, no matter how pathological the consequences."(55)
Eigenlijk is economie naar zijn idee een onderdeel van ecologie, maar in de praktijk is ecologie als academische discipline veel later ontstaan. Ecologie heeft vanaf het begin aandacht besteed aan populatiekwesties, economie heeft het hele idee populatie na Malthus en Mill gek genoeg laten zitten.
"The major ways in which ecology and economics differ is in their attitudes toward (a) limits, (b) discounting the future, and (c) dealing with irreversible changes. The logical affinity of the two subject areas calls for cooperation in investigating such subjects as human population. Given enough good will and sufficient effort on the part of both economists and ecologists, it should be possible to bring the two disciplines together again. A beginning was made in 1988 with the formation of an International Society for Ecological Economics, and the founding of the journal Ecological Economics. Making sense of human population problems certainly requires insights from both specialties."(56)
Met Carson's Silent Spring ontstond er een soort van strijd tussen economen en ecologen waarin het woord 'productie' een dubbelzinnige rol speelde. Ecologen vinden dat er weinig wordt 'geproduceerd' - er wordt wat hen betreft alleen maar veranderd van de ene toestand in de andere. Voorbeeld 'olieproductie' is een misleidend woord: er wordt helemaal geen olie geproduceerd, er wordt alleen maar olie opgepompt en verbruikt.
"Four years after Silent Spring the economist Kenneth Boulding attracted wide attention with his analysis of economic systems into two varieties, the first of which he called 'cowboy economics'. As a result of the immense growth of the human population (unmatched by a corresponding increase in the area or volume of the spaceship earth on which we live), we now need to replace happy-go-lucky cowboy economics with a freedom-restricting regime that Boulding calls 'spaceship economics'."(57)
Het werken met het idee BNP versterkte die vertekening in de cowboy-economie, omdat het alles negeert wat er aan kosten is wat betreft milieu etc.
"Narrow-minded economists emphasize 'production' and virtually ignore what happens to the source of nature's resources, as well as to nature's sink, which has to absorb the unwanted, so-called 'by-products' of production. Equally narrow-minded environmentalists loudly deplore the exhaustion of the sources and the pollution of the sinks while giving scant credit to the human agents who practice the difficult art of shaping potential wealth into actual human wealth — 'production', as economists call it."(59)
Hoe zit het groeifenomeen in de financiële wereld in elkaar? Voorbeeld: samengestelde rente groeit exponentieel.
"Following World War II the rich countries of the world, for complex reasons we need not go into here, dedicated some of their wealth to the 'development' of the poor countries of the world. Unfortunately, enthusiasm outran knowledge. Agencies like the World Bank, with many billions of dollars at their disposal, were advised almost entirely by ecology-ignorant, city-bred economists like P. T. Bauer. The results have, not surprisingly, been all too often unfortunate for the objects of their interventions, the poor people themselves. If an environment is perceived as 'empty' until the developmental economist rides up on his white horse, God help the environment! (And God help the poor!)
Ecologists, like other scientists, regard the assertion that wealth has been created as evidence of a serious defect in the plus-sum equation, precisely because it violates conservation. Ecologists insist on putting nature into the picture: Tom + Jerry + nature = (Tom + a) + (Jerry + b) + {nature — (a + b)} What people have taken from nature, nature has lost. Thus is conservation observed when economics is wedded to ecology." [mijn nadruk] (72)
"When 'nature' is left out of a written equation, the before and after change looks like the magical creation of wealth. Since human beings are involved in this magic, economists (and others) who are satisfied with nature-free equations develop a dangerous hubris about the potency of our species. The hubris is built into the GNP (gross national product), a statistic that has, since 1942, been quoted every day in financial reports. While taking account of the exchanges of money between the Toms and Jerrys of the nation, the GNP is blind to what happens to natural resources. All the exchanges of money incident to pumping oil out of the ground and burning it in automobiles increase the GNP, but the fact that the oil, once burned, is lost forever to the wealth of the nation receives no notice in the GNP. Similarly the loss of healthy, breathable air is not noted — except for the increase in GNP caused by the money that is spent for pollution control equipment on automobiles as well as the hospital bills attributable to auto-generated smog. The inconsistencies of GNP-based economics have been caustically noted by Robert Repetto."(73)
"The 'bottom line' of an exact analysis of compound interest reads as follows: Though the inflow of solar energy increases the wealth of the earthly system, purely terrestrial processes do not increase the material wealth of the entire globe, whether under human control or not. On the contrary, material wealth is continually being degraded to less useful forms. Only debt can grow exponentially; and the convertibility of immaterial debt to material wealth should never be assumed."(76)
"The brute, undeniable fact is that compound interest by itself creates an inherently unstable system in a world of finite physical resources — which is the only world available to us."(81)
"For six centuries 'informed opinion' has regarded the unlimited paying of interest on money as normal and generally desirable. People have assumed without question that material wealth can grow exponentially forever. Now we must admit that only debt can grow exponentially forever: that an exponential curve that soars off toward infinity can apply to nothing in the real world; and that such unpleasant events as inflation and debt repudiation are necessary correctives in a social system based on usury. The intellectual revolution demanded is a formidable challenge - for our children if not for us. "(82)
Er is pas aandacht voor het fenomeen populatie in de geschiedenis sinds ongeveer het midden van de 19e eeuw. De omvang van de wereldbevolking was onbekend. Schattingen nu zeggen dat die ongeveer bestond uit 610 miljoen mensen rond 1750, ongeveer drie keer zoveel als 1300 jaar eerder toen hij een omvang had van 190 miljoen mensen. De groei vond voornamelijk buiten Europa plaats - Europa werd zelfs steeds leger door de Zwarte Dood en andere epidemieën, oorlogen, hongersnoden, emigratie. Het was dus een verrassing toen Malthus in 1820 met de stelling kwam dat een groei van de wereldbevolking normaal en exponentieel was.
"What matters most is the fraction of fertilized eggs that survive to produce fecund adults. Demographers (in contradistinction to standard dictionaries) distinguish between 'fecundity' and 'fertility'. Fecundity is denned as a measure of the potential reproductive power of a species; fertility is a measure of the actual increase from one generation to another. Since accomplishment is more important than promise, fertility is the more important of the two measures in accounting for the success of a species. Oysters are frightfully fecund, but their fertility is nothing to write home about."(87)
Maar net zoals samengestelde rente in de praktijk uiteindelijk niet exponentieel groeit, zo ook groeit de wereldbevolking in de praktijk niet exponentieel.
"In a finite world the destructive potential of usury is kept under control by such unwelcome events as inflation, bank failures, repudiation of debts, and the downfall of nations. How, then, if humanity is to take control of its destiny, is the destructive potential of biological reproduction to be circumvented? There, in a nutshell, is the 'population problem'."(89)
Maar bij economen, historici, en vele anderen is dat onderwerp zo'n beetje uit beeld verdwenen.
Malthus verdient zeker respect. Maar op bepaalde punten zat hij er naast. Zoals op het punt van dat wat de bevolkingsgroei zou remmen en in hoeverre. Hij voorzag niet dat bijvoorbeeld de landbouw door systematische verbeteringen in haar aanpak sterk zou verbeteren in haar productie.
"The complexity of the real world does not justify assuming that economies of scale continue forever, at all levels of effort or population numbers. Emphasizing economies of scale while neglecting diseconomies is, of course, merely one more example of preferring optimism to pessimism, a dangerous attitude for a prophet to adopt."(100)
"As the beneficiaries of more than two centuries of rapid growth of science and technology, the masses cannot easily be persuaded that they should be worried about the future of population and the environment. (...) Technology is a blessing to be sure, but every blessing has its price. The price of increased complexity is increased vulnerability."(101)
Bevolkinsgroei kan benaderd worden vanuit een cybernetisch perspectief: met het idee terugkoppeling / negatieve feedback die stabiliteit teweeg brengt in een zelfregulerend systeem.
"For a few years after an animal species expands into a favorable new territory the population may increase explosively — that is, by exponential growth. The explosion comes to an end when the population stabilizes around a set point called the carrying capacity of the territory. Climatic variations (and other factors) cause this capacity to vary from year to year, but over a long period of time the carrying capacity is essentially stable. For populations of animals other than man this description is patently true. What about the human species?"(104)
Bespreking van Malthus' demostat ter illustratie.
"If one had to put forward a single sentence that summarizes the heart of Malthusian theory, I think it would be this: Exponential growth is kept under control by misery. To speak, as Tertullian did, of the need to prune away the luxuriant growth of the human race, is to adopt the viewpoint of farmers. First farmers try to get something to grow. Then, finding they have encouraged life too much, they are faced with the necessity of destroying some of it. A farmer who was so unwise as never to thin, cull or prune away superfluous life would produce not greater, but smaller crops than neighbors who had no such compunction. Rural people know this to be true for their crops; consequently they have less difficulty than city folks in understanding that the same principle also applies at some stage to the growing crop of human beings. But anyone who utters such truth in the twentieth century is sure to be called heartless.
It is true first, that the inextinguishable drive toward exponential growth creates a need for some counteracting force; and second, that Tertullian's "pestilence, famine, wars, and earthquakes" can serve as the forces that quench exponential growth. But it is also true that the ingenuity of men and women is equal to the task of finding more gentle controllers of population than the ones Tertullian knew. Birth control pills are gentler than starvation. Only when gentler substitutes are in place throughout the world can we truly say that the post-Malthusian revolution has arrived."(107)
"Overpopulation is, for many people, simply unthinkable. And we must not forget that many people profit personally from the consequences of overpopulation, which causes real estate prices to rise, thus enriching speculators in land and buildings. Such beneficiaries of overpopulation are apt to deny the existence of the condition that makes them rich." [mijn nadruk] (108)
Kunnen we de toekomst controleren? Dan moeten we ook nadenken over groei. De bevolkingsgroei over de lange termijn is ongeveer 0,02% gebleken.
"A nation in which only a tiny minority of the people are sufficiently future-oriented may not be able to survive in competition with nations in which a larger proportion have this orientation."(116)
Hardin ziet drie scenario's voor de toekomst:
"Figure 12-3 categorizes the possible futures into three types:
E = Ever greater invention-supported population growth, as the trend of the past three centuries is continued without limit. The upper horizontal boundary of the graph is broken to indicate the presupposition of this theory. (The other two theories assume no such breakthrough.)
S = Stationary state achieved as the population adjusts to the reality of limiting factors. This flattening out is a repetition of the conclusion of the other technological revolutions, but — by the hypothesis of ultimate physical limits — ours is probably the last revolution that will increase the size of the terrestrial population of human beings.
C = Collapse of a global population that has vastly overshot the sustainable carrying capacity of its environment. A mere dislike of this possibility is no reason for refusing to consider it, for if it is a possibility, we should know this so we can take timely action to minimize its unwanted consequences."(117)
"Will growth go on forever? Will there be infinite progress? Careful writers are chary of using words of the 'infinity' family, but the priests of progress, from Condorcet down to the present, have not hesitated to claim that progress would continue 'indefinitely'. What a beautifully ambiguous word! It suggests the infinite without specifically claiming it. Operationally it translates into: 'I don't want to think about limits'.
Growthmanship has determined the thrust of commercial propaganda. In the minds of many people limitless growth has gained the status of a 'right'. But the growthman's 'limitlessness', like Godwin's 'fitfulness', evades the discipline of numeracy, which is committed to finding numbers and working with them. Growthmanship and fitfulness do not welcome rationality.
If we are rational, we must admit at least the possibility of a downfall of our civilization."(119)
"In keeping with the common preference for optimism over pessimism, the millions of words devoted to recounting success stories — in business, in politics, in personal lives — vastly outweigh the literature alloted to the description of failures. Perhaps this is as it should be, but the total omission of pessimistic accounts endangers the future. Until recently the curricula of business administration programs have almost entirely lacked accounts of how businesses fail."(119)
Over propaganda met taalspelletjes en statistieken door mensen die niet na willen denken over de bevolkingsgroei. Bijvoorbeeld de 'Standing Room Only' - etikettering met de suggestie dat er ruimte genoeg is voor nog veel meer mensen. Vaak wordt door hen voorbijgegaan aan effecten van schaal of aan de wet van verminderende opbrengst.
"The correct answer to the question 'When does overpopulation begin?' may well be 'Centuries ago!'"(123)
"As a population grows in size, counterproductive forces take over. But compulsive optimists miss seeing the change soon enough."(126)
Wat stelt uiteindelijk grenzen aan de bevolkingsgroei? De ruimte die mensen nodig hebben? Die is in ieder geval groter dan alleen de ruimte om te staan. De voedselproductie? Daar is nog niet veel van te zeggen omdat die door technologie ineens kan vermeerderen - zoals Malthus tot zijn schade moest meemaken. De aanwezigheid van energie?Uitwerking van dat punt in de volgende hoofdstukken.
"The problem of getting enough food (which Malthus assumed was humanity's major problem) is basically a problem of getting enough energy."(132)
Over de integratie van economie, ecologie en geschiedenis. Met als eerste auteur die dat op die manier aanpakte: William Stanley Jevons (1835-1882), die schreef over de grenzen aan de kolenvoorraad en hoe dat de eoconomie zou beïnvloeden.
"At this point a modern ecologist is apt to call our attention to an often overlooked cost of progress. The nonrenewable resources on which progress depends must diminish at the same rate that progress advances. We are delighted to think of progress advancing exponentially; but a concomitant exponential attenuation of supplies should make us uneasy."(135)
Het verbruik van steenkool nam - zo zag Jevons - exponentieel toe met de toenemende consumptie van een groeiende bevolking. Het winnen ervan zou meer energie en dus geld gaan kosten. De discussie over de beschikbaarheid van steenkool ging na Jevons over in een discussie over de beschikbaarheid van aardolie waarover ook allerlei mislukte voorspellingen werden gedaan. Hubbert (1903-1989) voerde in 1948 een nieuwe eenheid voor analyse in: de inzet die het kost om een vat olie boven de grond te krijgen - op een gegeven moment is die inzet zo groot dat het economisch gezien geen zin meer heeft om de olie op te pompen.
"Hubbert was a conservative of the second sort. Extrapolating the trend of increasing effort that was apparent in the history of drilling, Hubbert concluded that the future will be worse than the past. Cornucopists of course called this attitude 'pessimism'. Perhaps it is: but history has vindicated Hubbert. The yield per effort has gotten steadily worse."(139)
"At some point (here estimated to be about 1995, but the date is not precise) the curve of petroleum use will bend over and start heading downward. As indicated in the figure, 80 percent of the oil will be used up in a mere fifty-six years, scarcely more than a moment in the history of mankind. All but a small percentage of the extractable oil will be taken from the ground in less than two centuries."(140)
"To date, from the beginning of time until we become entangled in the veil of the future, the curve of human population growth is essentially identical with the curve of fossil energy usage. The near identity of the two curves must be more than coincidence. Human life and civilization require steady inputs of energy. The number of human lives, and the scale of energy use per capita to which we have become accustomed, produce so high a rate of energy demand that the thought of exhausting fossil energy resources is scary. To see what lies ahead of us — and not very far ahead of us, at that — we need to look at a magnification of the yet-to-be-developed part of the curve where the turning takes place (Figure 14-3)."(141)
Oplossingen zouden natuurlijk gezocht kunnen worden in het verminderen van het aantal mensen dat een behoefte aan energie heeft of aan het verlagen van die energiebehoefte per persoon. Probleem is alleen dat die oplossingen raken aan hoe mensen voelen en denken: het probleem zit 'in de hoofden van mensen'. Hoe werkt dat precies en kunnen we de implicaties van voorspellingen als die van Hubbert voorkomen?
"Pessimists are not given an easy time in this world. Prophets are subject to a double standard: optimists are permitted many mistakes; pessimists, none."(143)
[Een interessante opmerking. Wanneer je kijkt naar alle voorspellingen van de laatste vijftig jaar door al te optimistische technologieliefhebbers en vervolgens zou analyseren hoe vaak ze in de decennia daarna gelijk hebben gekregen, zou er waarschijnlijk van overtuigd raken dat die technologieprofeten erg vaak uit hun nek kletsten en weinig oog hadden voor allerlei facetten van de realiteit van mensen en de samenleving. Maar, inderdaad, dat soort analyses lijken nooit gemaakt te worden.]
[De titel van dit hoofdstuk zegt het al, natuurlijk ... Allerlei voor- en nadelen van kernsplitsing en kernfusie zijn zo bekend dat ik die hier niet ga herhalen.]
De redenering die voorstanders van kernenergie al vroeg volgden verloopt ongeveer als volgt:
"
All social evils — poverty, famine, crime, social disorder, and the like — are caused by resource shortages;
Atomic energy will put an end to all resource shortages;
Therefore atomic energy will put an end to all social evils.
Put so baldly, the syllogism would attract criticism. But it is never so clearly stated, and technological optimists continue to 'solve' the world's social problems with dreams of physical abundance. The technological optimism of scientists was eagerly supported by politicians."(148)
"Looking backward at the mid-century proposals of nuclear enthusiasts, it is clear that their principal deficiency was a lack of ecological insight. (The Rachel Carson revolution came along ten years later.) In terms introduced at the end of Chapter 2 we can say that the propaganda for the 'peaceful atom' was splendid in its literacy, excellent in its numeracy, and abysmal in its ecolacy."(149)
"Cui malo? Cui bono? Long before Christ was born, sceptical Romans asked, "To whom the bads? To whom the goods?" Or: Who benefits? Who pays? Developers, promoters, and salesmen of all sorts are quick to tell us the benefits of an intervention, but they have a thousand and one ways of diverting our attention from the question, Who pays? When posterity is the group left paying the bill, it is easy to deflect attention in this way, because the bill payers are not yet present to ask their question." [mijn nadruk] (149)
Over voortplanting en natuurlijke selectie. Opnieuw aandacht voor de Malthusiaanse 'demostat'. Voeding en vruchtbaarheid. Verschillende ideeën over hoe je kunt voorkomen dat de bevolking groeit, afhankelijk van hoe hard of zacht je denkt over een aanpak. Met name aandacht voor de 'child survival hypothesis' die er van uitgaat dat het terugbrengen van kindersterfte er uiteindelijk toe leidt dat mensen minder kinderen in de wereld willen zetten.
[Ik vind de lijn van denken hier niet erg goed te volgen. Te veel uitweidingen, te veel wat die en die zeggen over opvattingen. Wat vindt Hardin er nu zelf van?]
Een theorie van de fransman Adolphe Landry die erg populair werd in de 1970-er jaren, terwijl juist toen de twijfel over de bewijsbaarheid en zelfs de wetenschappelijkheid ervan groeide. De theorie gaat over de balans tussen het aantal mensen per duizend dat sterft dan wel geboren wordt, waarbij het sterftecijfer vrijwel gelijk blijft en het geboortecijfer daalt naar het sterftecijfer en er uiteindelijk dus geen bevolkingsgroei meer is. Die spontane prettige overgang naart een balans wordt echter nergens gehaald. De demografische kloof zou theoretisch ook gedicht kunnen worden door het sterftecijfer te verhogen naar het geboortecijfer, maar niemand wil zo'n onprettige harde aanpak natuurlijk bewust doorvoeren, al is het waarschijnlijk dat de natuur daartoe vanzelf overgaat wanneer overbevolking doorzet. Kunnen mensen het eens worden over interventies die een balans tot stand brengen?
[Het is waar dat er veel te veel voorspellingen over de toekomst gedaan worden die nauwelijks controleerbaar of bewijsbaar zijn. Desondanks vind ik de kritiek op het determinisme die volgt - in de lijn van Popper over het historicisme; Marx wordt genoemd - te gemakkelijk. Interventies van mensen zullen altijd ingebed zijn in historische en culturele / maatschappelijke omstandigheden - wat alleen al blijkt uit hoe moeilijk het is om concrete maatregelen te verzinnen en effectief te maken teneinde de bevolkingsgroei in te dammen. Alle mogelijke ideeën over interventies blijken te stranden op gevestigde opvattingen, belangen, etc. Er is meer 'determinisme' dan Hardin ons wil doen geloven.]
"Another factor is this: at the instigation of foreign missionaries polygamy is being replaced by monogamy. In polygamous earlier times an African woman often had some respite from child-bearing when she went to her mother's home with her newborn child, where she might stay a year or more. During this time her husband satisfied his sexual needs with another wife. Under polygamy the average married man has more children, but the average married woman has fewer children. In addition, many men in a polygamous society never marry; their heterosexual contacts may be limited to prostitutes, a notoriously sterile group. It follows from all these considerations that the change from polygamy to monogamy causes population to increase faster (in the absence of compensating cultural changes). It is doubtful if European missionaries foresaw the populational consequences of conversion to Christianity (or that they would have cared if they had foreseen it).
We've looked for the bluebird of painless population control, but anti-Malthusian theories about child survival effects and the demographic transition have been found wanting. It is time to look for other ways of controlling population, within the ecological boundaries of Malthusian theory, from which there is no rational escape."(184)
"Consequently, as Dennis Gabor says, "The future cannot be predicted, but futures can be invented." As concerns the size of future populations, humanity's problem is to invent the answer. What size do we want human populations to be? On what assumptions do our answers rest? Precisely how can human consent be engineered?"(187)
Onderzoek helpt ons daarbij maar gedeeltelijk, vanwege het gemanipuleer met statistieken en empirische data. Er wordt simpelweg te weinig nagedacht over vooronderstellingen en keuzes en taalgebruik in wetenschappelijk onderzoek. Met name economen hebben weinig besef van hun 'wetenschap'. Het lijkt er op dat ze zich geen schaarse eindige bronnen kunnen voorstellen en geobsedeerd worden door het idee 'vooruitgang' in combinatie met het idee 'groei'.
"Natural scientists are interested in true scarcity, while economists talk of 'economic scarcity', which is measured by cost and is a different thing altogether. Many factors in addition to true scarcity can affect the cost of a resource. Most notable during the past century has been the cost of petroleum, which has played a key role in the extraction and transportation of resource derivatives. This cost has trended downward because of admirable technological advances in the discovery and utilization of petroleum. Commodity markets deal with the cost of petroleum; no market deals with the values of wilderness and unspoiled nature which have been sacrificed to satisfy the gluttony of a petroleum-based civilization. So the downward trend in the market price of commodities is to be taken with a grain of salt. It should also be pointed out that the faster oil prices move downward, the more rapidly true resources of other sorts are exhausted."(189)
"The discipline of economics is founded on a 'conviction of the mind' — Whittaker's term — that finds its expression in the dictum that 'There's no such thing as a free lunch'. Unfortunately economic policies sometimes become detached from their foundation."(190)
"Natural scientists, however, delight in quoting the words of Kenneth Boulding, onetime president of the American Economic Association: "Only madmen and economists believe in perpetual exponential growth." "(191)
[Dat is voorwaar een mooie uitspraak :-)]
"The economists' dream of perpetual growth must be abandoned. Without documenting the argument I think almost all scientists would bet that the limiting human population will be far less than 1018. In fact, once we have come to the end of our fossil fuels the sustainable population will probably be far less than the present 5 billion human beings. Our species is living on borrowed time. Unfortunately academic economists are almost completely unprepared to deal with a steady-state world, though it may be 'right around the corner.'"(193)
"Many of our generation have been conditioned into a schizoid view of the future. As concerns material change they admit no limits: they think perfectly safe fusion power, anti-gravity machines, and travel faster than the speed of light may well be ours tomorrow. (Remember, they say, how people once scoffed at Jules Verne's submarine?) But when it comes to political change the common man retreats into unmitigated conservatism: the present social and political institutions are, in their essence, presumed to be unchangeable. It's as though, after several thousand years of significant changes in political arrangements we had arrived at the final, perfect state."(195)
[Laat staan dat mensen iets zien in normatieve verandering, in de verandering van hun waarden en normen ten aanzien van relaties, wonen, kinderen opvoeden, samenwerken, delen, religie, en zo verder.]
"No definitive answer to 'the population problem' will be presented here. None is possible at present. The preceding chapters have given an account of the present state of the relevant sciences. The chapters that follow give a survey of social and political problems that have been unintentionally raised by scientific advances. Conceiving a workable system of population control is the work of the future, in which many minds must participate. Making the required political and social changes will involve the human will in a way in which it was not involved when merely technological changes were the focus of attention."(196)
[Dat is ergerlijk vaag: wie vraagt om definitieve antwoorden en oplossingen. Geef ze zo ver als je ze kunt verdedigen bijvoorbeeld. Het geklets over de menselijke wil helpt ook niet echt. Dat is dus blijkbaar de oorzaak van het gevoel dat ik steeds heb bij dit boek: er wordt van alles gepresenteerd, ik zeg niet dat het niet interessant is, maar er worden blijkbaar geen keuzes gemaakt of knopen doorgehakt of harde standpunten ingenomen. Vreemd. Waarom schrijf je zo'n boek dan?]
Hier gaat het over 'default positions' in de biologie, dus om uitgangspunten die moeilijk te weerleggen zijn en waarvan daarom wordt uitgegaan totdat misschien ooit het tegendeel blijkt. Op een rij gezet:
"To deny the relevance of population size is to support a kind of fatalism: denial implies that absolutely nothing can be done about the human control of human population."(203)
"Environmental guilt-mongers are generally more colorful and more noticed by the public. They also make more enemies. In the long run, how wise is it to call on guilt to motivate the rich to share with the world's poor?"(203)
[Waarmee dit hoofdstuk weer eens eindigt in een vaag standpunt: We mogen zeker alleen maar suggereren dat bedrijven en individuen schuldig en aansprakelijk zijn, maar het niet hardop zeggen omdat we ze anders boos maken? Of zoals in de laatste zin waar Hardin zegt: pas op met goede bedoelingen want de weg naar de hel is er mee geplaveid? Dus wat dan wel?]
Economen willen zo graag een wereld zonder grenzen dat ze geen oog hebben voor de draagkracht van die wereld.
"The reason economists have shied away from carrying capacity should by now be no great mystery. Adam Smith began his professional career by tackling questions of value in his 1759 opus, The Theory of Moral Sentiments. Some of the answers he sought could be found in an analysis of the apparently value-free questions of efficiency, waste, and so on. He concentrated on these when he wrote his Wealth of Nations (1776). To an increasing extent the economists who followed Smith began their work where he ended his, in the investigation of apparently value-free questions. For a long time economists have been uncomfortable with questions of values. The convenient and comfortable way became the canonical. By 1984 it was possible for two spokesmen for economics (neither of whom, incidentally, was trained as an economist) to assert without contradiction by the economic community at large that the term 'carrying capacity' had 'no useful meaning' (statement 7 in Box 20-1). The large questions that had led Adam Smith to give human structure to economic questions were no longer tackled by many leading economists, or even admitted to be meaningful questions. The baby had been thrown out with the bathwater." [mijn nadruk] (214)
"In the 1960s the Canadian Marshall McLuhan evidently tapped a major stream of consciousness when he proclaimed the coming of 'the global village', a world in which nearly instantaneous communication would weld together the aspirations of mankind. A sharing world. A land of heart's desire. Unfortunately his image took no account of the effects of scale or the consequences of the rules of distribution. When these variables are plugged into the equation, the dream of a bucolic global village dissolves into a nightmare of global pillage. Humanity has now completed some political experiments that reveal the nightmare."(215)
Hardin geeft als voorbeeld van een mislukt sociaal-ecopnomisch experiment de Sowjet-Unie van 1917 tot 1989.
[Hoe oppervlakkig Hardin is in zijn beoordeling van marxisme en communisme blijkt bijvoorbeeld uit de volgende zin:]
"The Marxist distributive rule, 'From each according to his abilities, to each according to his needs', where each person is free to judge his own needs, necessarily leads to tragedy in a world of scarcities."(218)
[Hardin maakt hier een 'unmanaged commons' van. Alsof een marxist zou uitgaan van wat individuele mensen zeggen aan behoeften te hebben, alsof daarvoor niet naar meer objectieve en sociale maatstaven gezocht zou worden.]
[De bespreking van drie basissystemen 'commonism — privatism — socialism' van distributie is ook oppervlakkig.]
Over egoïsme / eigenbelang en altruïsme (hier gezien als consequentialisme). Het laatste wordt vaak gezien als een verkapte vorm van het eerste, omdat het prettige gevoelens zou opleveren en dus uit eigenbelang gedaan zou worden.
[En, ja hoor, daar komen de vergelijkingen met het dierenrijk en de evolutie-argumenten weer. Al weer een oppervlakkig verhaal. ]
Over de 'Commonize Costs – Privatize Profits Game' (afgekort 'CC–PP Game') waarin bedrijven bepaalde kosten in het vervaardigen van hun producten aan de samenleving overlaten (zoals het reinigen van het milieu dat ze met hun productie vervuilen), terwijl ze zelf wel de winsten opstrijken van hun productie.
De media hebben alleen maar aandacht voor kwesties op de korte termijn, voor een tijdelijke crisis waarop een snelle oplossing volgt. Daarom hebben ze geen belangstelling voor overbevolking, want hier gaat het niet om een crisis maar om een totale ineenstorting van het systeem.
"Population growth is not a crisis but a crunch."(248)
"No one ever dies of overpopulation: subconsciously accepting this conclusion amounts to laying a taboo on discussions of population."(250)
"Many people profit from an increase in supply. A decrease in demand benefits almost no one directly, though the well-being of the land and the interests of posterity require that demand and supply be brought into balance with each other. In a limited world — the only world we know — demand must ultimately be controlled. Unfortunately the human love affair with short-range 'compassion' supports efforts to increase supply but discourages attempts to reduce demand."(252)
"Overpopulation of people in general has produced an overpopulation of researchers and reports, producing an information overload, which has led to the erection of protective bulwarks against the torrent of publications. The defense strategies include a disposition to ignore what a researcher says when he strays outside his recognized field of expertise — for example, C. G. Darwin, the physicist, speaking about the biology of populations."(258)
"... can we replace nature's admittedly ruthless methods ['starvation and disease' als natuurlijk tegenwicht tegen overbevolking - GdG] with more gentle methods of our own?"(260)
"Western civilization is at a serious disadvantage when it comes to population control. Because of the growth of the philosophy of individualism during the past three centuries, together with its powerful rhetoric of 'rights', it is difficult for Westerners to conceive an acceptable method of population control that would have a chance of working. "(268)
"A rational political policy uses rewards to get the behavior desired. In 1758 Helvetius laid an important foundation stone of political science in his book De I'Esprit when he said: "It is solely through good laws that one can form virtuous men. Thus the whole art of the legislator consists of forcing men, by the sentiment of self-love, to be always just to one another."
Thus did Helvetius set to one side the appeals that can be disparaged as 'moralistic' — demands that we do the right thing as a matter of duty. It is easy to see how Helvetius' view fed into the idea of laissez-faire. It also anticipated by two centuries the sociobiologists' recognition that actions that benefit a group will be selected for only if there is a payoff for the individual who carries out the action.
The condemnation of laissez-faire in the romantic literature of the nineteenth century helped to launch the command-and-control nations of the twentieth. By now we should be convinced that Helvetius is our best guide to policy. Educational theory generally favors rewards over punishments. Punishment often proves counterproductive because it motivates the subject to find a way of evading punishment while doing the wrong thing. An old saying covers this situation: 'Honey catches more flies than vinegar.'"(271)
[Tjonge, wat een oppervlakkigheid. Hier wordt zomaar laissez faire verdedigd en kritiek erop veroordeeld als de oorzaak van dictaturen. En dat terwijl hiervoor allerlei kritiek op de economische groei-dogma's wordt gegeven die het moeilijk maken de bevolkingsgroei af te remmen. En met evolutionistische argumenten nog wel - dit selecteert voor dat etc.,; dat soort argumenten zijn oncontroleerbaar en vaag. En verder: Je kunt niet altijd werken met het idee belonen, dat mensen zullen doen wat goed voor hun is, wat in hun belang is; je moet soms straffen: in een samenleving moeten zaken geregeld worden en daarmee ook geregeld afgedwongen worden. Het is naïef om te denken dat je mensen alles kunt laten doen door ze te belonen (met geld, blijkt uit ideeën verderop en dat is ook al zo typisch; alsof alles te koop is).]
"The most promising laissez-faire scheme of population control worked out so far is one proposed by Kenneth Boulding. Each girl baby would be given a fixed (and possibly fractional) number of 'baby rights' at the time of her birth. These rights could be traded on a sort of stock exchange. Lovers of children would become buyers of rights; those who preferred to live without kids would be sellers. Some people criticize Boulding's baby rights exchange market as a latter-day slave market. Others denounce it as 'sexist', because only women can have, or acquire, baby rights. But then, nature is sexist!"(272)
[De natuur is seksistisch? Wat een rare stelling. En Bouldings idee gaat helemaal voorbij aan allerlei andere kanten die er vastzitten aan het hebben van kinderen. Wat een onzinnige ideeën allemaal. Het punt is nu net dat het allemaal niet zo 'prudent' gaat en ook lang niet altijd met geld in verband gebracht wordt. ]
Die controle is nodig, omdat je als natie overbevolking niet kunt tegengaan wanneer iedeereen over de grens kan komen die wil. En het probleem van de bevolkingsgroei is volgens Hardin geen wereldprobleem waarover besloten kan worden in mondiale instituties. Hardin gelooft niet in globaal of multicultureel en ziet geen voordelen in immigratie.
[Een hoop ondoordacht geklets in dit hoofdstuk.]
"The cosmopolitan approach is required for some worldwide problems, such as ozone depletion, acid rain, and the exhaustion of oceanic fisheries. By contrast, potholes and population call for a parochial orientation. But if local 'laissez-faire' in population matters is interpreted to mean no borders, a suicidal commons results. To survive, rich nations must refuse immigration to people who are poor because their governments are unable or unwilling to stop population growth.
With its borders secured, how is a nation to control its own population growth? In one sense population control is inevitable; in another problematical. If the citizens of a nation pay absolutely no attention to their numbers, population will eventually be controlled by 'nature' — by disease, starvation, and the social disorders that follow from too many people fighting for limited resources. But when well-wishers call for 'population control' they mean something gentler than nature's ultimate response. Can we now predict what form successful human measures will take?
I don't think we can, because the question demands that we successfully predict human history." [mijn nadruk] (294)
"As long as the intelligence of the human species is less than perfect — which is forever — segmented parochialism is superior to unified cosmopolitanism in disclosing and capitalizing on the diverse possibilities of human nature. The formula for survival and progress is simple: Unity within each sovereignty; diversity among sovereignties."(295)
Hardin is dus ook negatief over de Verenigde Naties. Hij gelooft niet in univerele rechten van de mens. Elk land moet zelf maar bekijken aan welke methoden van het tegengaan van bevolkingsgroei het de voorkeur geeft, vindt hij. Malthus is weer terug. Niet erg origineel.