Notities bij boeken

NATIONAAL RAPPORTEUR MENSENHANDEL EN SEKSUEEL GEWELD TEGEN KINDEREN
Ontucht voor de rechter - Deel 1: De zaken
Den Haag, 2016

"Van de verdachten die op verdenking van seksueel geweld tegen kinderen voor de rechter moeten verschijnen wordt bijna de helft verdacht van een vorm van ‘hands-on ontucht’. Dit houdt in dat het gaat om een zedendelict waarbij sprake is van fysiek contact tussen de verdachte en het slachtoffer, zonder dat sprake is van (juridische) dwang in de zin van verkrachting of aanranding."(5)

"Uit dit rapport blijkt dat van de verdachten die terecht staan voor een vorm van ‘hands-on ontucht’, gemiddeld 73% wordt veroordeeld door de rechter in eerste aanleg. Dit komt jaarlijks neer op gemiddeld 330 veroordeelde daders voor hands-on ontucht gepleegd tegen een kind."(5)

"De meeste daders, namelijk 78%, maakten één slachtoffer. De aard van de seksuele handelingen betrof in bijna negen van de tien gevallen ernstig seksueel misbruik, waaronder aanraking van de geslachtsdelen en binnendringen in mond, vagina of anus."(7)

"Weliswaar kan uit de veroordelingen voor artikel 244 en 245 Sr (binnendringen bij een kind onder de twaalf respectievelijk bij een kind tussen de twaalf en zestien jaar) worden afgeleid binnen welke leeftijdscategorie het slachtoffer valt en dat sprake was van seksueel binnendringen; dit kan echter variëren van een tongzoen tot geslachtsgemeenschap."(9)

"De onderzochte vonnissen geven uiteraard niet alleen informatie over de daders. Bestudering van de zaken levert ook informatie over de slachtoffers op. Zo blijkt dat in de vonnissen tegenover elke jongen die slachtoffer werd maar liefst zes meisjes staan. Gemiddeld zijn de slachtoffers 10,4 jaar wanneer het misbruik begint. Heel jonge slachtoffers komen nauwelijks voor in de bestudeerde vonnissen."(17)

"Heel jonge slachtoffers komen nauwelijks voor in de vonnissen: slechts vier van de 236 slachtoffers (2%) hadden nog niet de basisschoolleeftijd bereikt toen het misbruik begon. Disclosure (onthulling van seksueel misbruik) door heel jonge kinderen is moeilijk: vaak zijn zij verbaal nog niet in staat om duidelijk te maken dat zij misbruikt zijn. Het misbruik zal dus in veel gevallen niet aan het licht komen. En zelfs als er vermoedens van seksueel misbruik rijzen dan zal dit moeilijk bewijsbaar zijn: waar het bewijs in zedenzaken vaak in belangrijke mate bestaat uit de verklaring van het slachtoffer zal een heel jong kind vanwege verbale beperkingen een dergelijke verklaring niet kunnen afleggen. Om die reden worden kinderen jonger dan vier jaar in principe ook niet gehoord door de politie."(18)

"Bij daders van seksueel misbruik van kinderen wordt vaak gedacht aan ‘de enge man in de bosjes’ of juist aan de dader die vanuit zijn beroep met kinderen werkt, zoals een zwemleraar of medewerker van een kinderdagverblijf. Uit dit hoofdstuk zal blijken dat dit type daders maar sporadisch voorkomt: de meeste slachtoffers worden misbruikt door een familielid, vriend of kennis."(20)

"Met 36% (N=86) vormen slachtoffers die misbruikt werden door een familielid de grootste groep. In veel gevallen (N=52) ging dit om een familielid uit de eerste lijn, te weten een (stief )vader of broer. Wat opvalt is dat in deze categorie relatief veel stiefvaders en stiefbroers voorkomen: maar liefst 42% van de slachtoffers die werden misbruikt door een eerstelijns familielid werden misbruikt door hun stiefvader of stiefbroer. Uit de literatuur is bekend dat de aanwezigheid van een stiefvader in huis een risicofactor is voor seksueel geweld."(21)

"Zo veroordeelde de rechtbank Den Haag in 2013 een man voor het plegen van ontucht met twee veertienjarige meisjes. De dader had meerdere malen seks met het eerste slachtoffer toen hij zelf 33 jaar was. Zij hadden een relatie samen en de seks was volgens zowel het slachtoffer als de dader vrijwillig. Hierbij verdient het opmerking dat het voor de strafbaarheid in beginsel niet relevant is of de seks vrijwillig is wanneer het gaat om kinderen onder de zestien jaar. Kinderen onder de zestien jaar zijn immers seksueel minderjarig, waardoor seks met kinderen onder de zestien jaar strafbaar is.
Met het tweede slachtoffer kreeg de dader een jaar later een relatie, en ook in dit geval vonden de seksuele handelingen volgens beiden vrijwillig plaats binnen hun relatie. Het waren dan ook niet de slachtoffers, maar de ouders van de twee slachtoffers die aangifte deden bij de politie. Het aanmerkelijke leeftijdsverschil tussen de dader en de twee slachtoffers speelde een doorslaggevende rol in het oordeel van de rechtbank dat in deze zaak sprake was van ontucht."(21)

"De klassieke ‘man uit de bosjes’, waarbij een volslagen vreemde (volwassen) man een ogenschijnlijk willekeurig slachtoffer op een afgezonderde plek misbruikt, is in geen van de vonnissen als zodanig teruggevonden."(22)

"De verscheidenheid aan zaken, daders, slachtoffers en context waarbinnen het seksueel misbruik plaatsvindt tonen aan dat het niet mogelijk is de typische ontuchtpleger te schetsen. Van de minderjarige die stelselmatig zijn jongere zusje misbruikt tot de man die eenmalig de dochter van een kennis betast; daders, slachtoffers en zaken bestaan in alle soorten en maten. Duidelijk is dat de maatschappelijke focus op de man uit de bosjes, de zwemleraar of de medewerker van het kinderdagverblijf niet past bij de feiten. De cijfers in dit rapport tonen aan dat de daders vaak mensen zijn die dicht bij het slachtoffer staan. Het gaat in veel gevallen om familieleden en om bekenden als kennissen, vrienden en buren van het slachtoffer."(26)