Margaret Mead Japan China Religie en seks Moral panics Seks en robots De seksuele ontwikkeling van jongeren Seksualisering Leeftijdverschillen Geweld en misbruik Consent Sexting Sex trafficking Prostitutie PornografieIncididunt nisi non nisi incididunt velit cillum magna commodo proident officia enim.
Lisette KUYPER / John DE WIT / Philippe ADAM / Liesbeth WOERTMAN / Willy VAN BERLO[Mij bevalt dat dit onderzoek niet alleen door vrouwen werd uitgevoerd.]
"Het doel van het onderzoek was het vergoten van inzicht in de diversiteit aan grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen van jongeren, de risico- en beschermingsfactoren voor deze ervaringen en gedragingen en de potentiële consequenties ervan."(1)
4585 jongeren namen deel in de eerste ronde.
"Bij grensoverschrijdende seks wordt iemand die geen seks wil overgehaald, beïnvloed, gemanipuleerd, gechanteerd of gedwongen om toch seks te hebben ..." [mijn nadruk] (3)
[Probleem is alleen dat die termen nogal vaag zijn en behoorlijk normatief gebruikt kunnen worden. Ik hoop dat ze verder gedefinieerd gaan worden in dit rapport en dat de auteurs er niet zo maar van uitgegaan dat we allemaal wel weten wat het is.
Later wordt bv. de term 'overhalen' geschaard onder dit gedrag als een verbale vorm. Maar is iemand met woorden overhalen tot iets dwang of manipulatie of zo? Dat voelt misschien zo voor iemand als die persoon geen 'nee' durft te zeggen. Maar is dat de verantwoordelijkheid van de ander? Kun je de ander nog iets verwijten als je zelf te slap was om te zeggen wat je wilde?
En wat zijn bv. 'seksueel getinte opmerkingen' als vorm van grensoverschrijdend gedrag? Mag je in de juiste context - die van het duidelijk maken dat je iemand leuk vindt, zou willen leren kennen, etc - nog tegen iemand zeggen dat je die mooi, aantrekkelijk, sexy vindt?]
"Grensoverschrijdende seksuele ervaringen, en de bijbehorende gedragingen van een of meer andere betrokkenen, variëren van het maken van ongewenste seksuele opmerkingen tot gedwongen penetratie door wie, op welke manier en in welke situatie dan ook. In deze studie wordt in de diversiteit aan ervaringen en gedragingen een aantal subvormen onderscheiden (zie figuur 1). Allereerst worden vormen van grensoverschrijdende seks met fysiek contact en vormen zonder fysiek contact onderscheiden. Onder grensoverschrijdende seks met fysiek contact vallen alle gebeurtenissen die met aanraken, zoenen, aftrekken, vingeren, uitkleden, vaginale, anale of orale seks of andere fysieke seksuele handelingen gepaard gaan. Deze fysieke gebeurtenissen kunnen verder onderverdeeld worden in drie tactieken die zijn gebruikt om over een grens gehaald te worden of om iemand over een grens te halen: verbale manipulatie (overhalen, zeuren, roddelen of boos worden), situatiegebonden misbruik (seks met een dronken partner die dat anders niet zou doen) en seksuele dwang (bedreigingen, geweld, drogeren of met een groepje werken). Onder grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen zonder fysiek contact vallen gebeurtenissen waarbij een van de betrokkenen niet wil of aangeeft dat het moet stoppen, maar geen sprake is van daadwerkelijk fysiek contact. Het gaat bijvoorbeeld om seksuele opmerkingen, seksueel getinte opnamen maken of tonen (bijvoorbeeld foto‟s of opnames via de webcam) of masturberen in iemands bijzijn, waarbij één van de betrokkenen niet wil of aangeeft dat het moet stoppen. Ook in grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen zonder fysiek contact zijn subvormen te onderscheiden: directe ervaringen en gedragingen waarbij beide betrokkenen lijfelijk aanwezig zijn (bijvoorbeeld seksueel getinte opmerkingen maken, of in iemands aanwezigheid masturberen) en mediagerelateerde ervaringen en gedragingen, bijvoorbeeld seksueel getinte telefoontjes plegen of voor de webcam masturberen."(3)
"Een eenduidig prevalentiecijfer voor grensoverschrijdende seksuele ervaringen valt niet te geven."(4)
"Uit studies naar de prevalentie van diverse vormen van grensoverschrijdende seks onder Nederlandse jongeren kwam, naast de hoge prevalentie, ook naar voren dat de kans op dergelijke ervaringen niet in alle sociaal-demografische groepen gelijk is; niet alle jongeren liepen een even groot risico. Vrouwen, lager opgeleide jongeren, niet-westerse jongeren en homoseksuele jongeren lopen een groter risico op ervaringen met grensoverschrijdende seks. Mannen zijn vaker degenen die grensoverschrijdend seksueel gedrag vertonen. Uit het onderzoek van De Graaf en collega's bleek dat mannen met een niet-westerse achtergrond hun laatste partner vaker tot seks dwongen." [mijn nadruk] (5)
"De individuele factoren uit het sociaalecologische model zijn onderverdeeld in drie clusters: achtergrond en gedrag, seksuele attitudes en motieven, en seksuele en relationele vaardigheden. Een belangrijke achtergrond- en gedragsvariabele is iemands seksuele en relationele geschiedenis. Zo blijkt het hebben van meer seksuele ervaring en meerdere seksuele partners een risicofactor te zijn voor zowel het meemaken als het vertonen van grensoverschrijdend seksueel gedrag. Andere seksuele risicofactoren voor grensoverschrijdende seks zijn het hebben van oudere sekspartners, het starten met seks op een jongere leeftijd en het hebben van losse partners. Ook alcohol- en drugsgebruik beïnvloedt het meemaken of vertonen van grensoverschrijdend seksueel gedrag.(...) Een van de meest bediscussieerde potentiële gedragsfactoren die mogelijk van invloed zijn op grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen is pornogebruik." [mijn nadruk] (5-6)
[Het is opvallend dat die risicofactoren samenvallen met de standaardvooroordelen over seks tussen ouderen en jongeren, jong aan seks beginnen, geen exclusieve relaties willen. Met andere woorden: als je afwijkt van de normale verhoudingen neem je meer risico. Dat lijkt me een open deur, gezien de alomheersende taboes en dogma's op die drie zaken. Een afwijkend leven is altijd een riskanter leven, duh.]
"Een ander cluster van individuele factoren wordt gevormd door seksuele attitudes en motieven. Dit omvat bijvoorbeeld de mate waarin mensen verkrachtingsmythen onderschrijven (met andere woorden, vooroordelen en stereotiepe opvattingen ten opzichte van seksueel geweld hebben), vrouwonvriendelijke of seksistische denkbeelden hebben of een positieve attitude hebben ten opzichte van het uitoefenen van seksuele dwang (bijvoorbeeld het bagatelliseren van de ernst en impact ervan). Jongeren met dit soort opvattingen blijken vaker grensoverschrijdend seksueel gedrag te vertonen. Ook is gevonden dat jongeren (vrouwen) met dit soort opvattingen vaker grensoverschrijdend seksueel gedrag meemaken. Ook andere attitudes spelen een rol. Zo worden jongeren met een lagere eigenwaarde (een negatievere attitude ten opzichte van zichzelf) vaker het slachtoffer van seksuele dwang. Naast attitudes hebben motieven voor seks invloed: jongeren die dominantie of hedonistische motieven voor seks hebben oefenen vaker seksuele dwang uit." [mijn nadruk] (6)
"Jongeren die seksueel assertief genoeg zijn om ongewenste seks te weigeren, lopen minder kans op het meemaken van grensoverschrijdende seksuele ervaringen."(6)
"Een goede band tussen jongeren en hun ouders is een beschermende factor voor zowel het meemaken als het vertonen van grensoverschrijdend seksueel gedrag. Naast ouders of andere opvoeders zijn leeftijdsgenoten en vrienden van belang. Zo blijkt het ook conformeren aan vrienden en het ervaren van groepsdruk gerelateerd te zijn aan zowel het meemaken als vertonen van grensoverschrijdende seksuele gedragingen." [mijn nadruk] (6-7)
"Er wordt vaak gesproken over ongewenste of grensoverschrijdende seks onder jongeren, maar er wordt zelden nagegaan in hoeverre jongeren bepaalde vormen van als ongewenst of grensoverschrijdend bestempelde seks zèlf als zodanig ervaren. Het is niet ook bekend van welke specifieke scenario‟s van grensoverschrijdende seksuele ervaringen jongeren meer of minder negatieve consequenties ondervinden en in welke mate zij na welke ervaringen behoefte hebben aan professionele hulp." [mijn nadruk] (7)
[En dan is het opleggen van waarden en normen door buitenstaanders / onderzoekers dus een groot gevaar. Maar het is even gevaarlijk om kritiekloos alles aan te nemen wat jongeren zelf zeggen te ervaren.]
"Daartoe zijn twee deelstudies uitgevoerd met behulp van zelfrapportage vragenlijsten. (...) Beide deelstudies kijken zowel naar het meemaken als het vertonen van grensoverschrijdend seksueel gedrag, onder mannen en vrouwen, hetero- en homoseksuele jongeren, en jongeren met diverse culturele en religieuze achtergronden en opleidingsniveaus." [mijn nadruk] (7-8)
"De eerste steekproef bestond zodoende uit 4585 seksueel actieve jongeren van 15 tot en met 25 jaar." [mijn nadruk] (10)
[Daar zit al een keuze. Zijn jongeren van 12-15 niet seksueel actief? De onerzoeken van De Graaf e.a. laten zien dat dat wél zo is. Zou grensoverschrijdend gedrag daar juist geen grote rol kunnen spelen? De keuze wordt niet verantwoord. Wel vragen de vragenlijsten naar ervaringen vanaf de 14e verjaardag blijkt dan verderop.]
"Respondenten die doorgingen met het onderzoek en ook de vervolgvragenlijsten invulden waren vaker vrouw, hoger opgeleid, van westerse afkomst, christelijk en minder vaak heteroseksueel. Jongeren van Turkse of Marokkaanse afkomst en islamitische jongeren haakten eerder af."(10)
De tabel laat zien:
Vrouwen van 69,6 tot 74,0%
Hoger opgeleid van 37,3 naar 51,4%
Autochtoon / Westers van 82,3 naar 88,6%
Geen religie van 52,5 naar 51,7%, christelijk van 40 naar 44,2%, islamitisch van 7,4 naar 2,7%
Bi- of homoseksueel van 9,2 naar 15,3%
[Het lijkt er op dat de eerste vragenlijst niet vraagt naar ervaring met masturberen en het zien van seks bij anderen (ouders, broer en zus, andere familieleden, vrienden, exhibitionisten). Seks is dus weer: seks met iemand anders. En 'Leeftijd eerste keer seks' is weer neuken en bijvoorbeeld niet ook elkaar bevredigen. En het hebben van 'losse partners' wordt bij elkaar gegooid met 'one night stands'.]
Over vragenlijst 2 (over grensoverschrijdende seksuele ervaringen).
"Ook werd jongeren 11 vragen gesteld over het meemaken of vertonen, eveneens sinds de veertiende verjaardag, van grensoverschrijdend seksueel gedrag waarbij geen sprake was van fysiek seksueel contact. Deze items hadden betrekking op: naar iemand staren op een seksuele manier; seksuele opmerkingen maken; seksueel getinte foto's, plaatjes of teksten opsturen; pornografische foto's laten zien; seksueel getinte telefoontjes plegen; naar iemand kijken die zich uitkleedde, naakt was of seks had; een foto of video maken van iemand die zich uitkleedde, naakt was of seks had; iemand seksuele delen van het eigen lichaam laten zien; seksuele bewegingen naar iemand maken; in bijzijn van iemand masturberen; voor de webcam masturberen zodat iemand dit kon zien (1 = nooit; 2 = 1 keer; 3 = meer dan 1 keer). Bij deze items is nadrukkelijk vermeld dat het ging om gedragingen die plaatsvonden terwijl iemand dat niet wilde, daar geen toestemming voor gaf of zei dat het moest stoppen. Een voorbeeld van een item vanuit het „slachtoffer‟ perspectief was „Ondanks dat ik zei dat ik het NIET wilde, zei dat de ander ermee moest stoppen of ik géén toestemming gaf, heeft iemand in mijn bijzijn gemasturbeerd‟." [mijn nadruk] (15)
[Sommige van de genoemde gedragingen vind ik dus nogal discutabel. Wat is 'naar iemand staren op een seksuele manier'? Wat is 'seksueel getint'? Hoe vaak wordt nu eigenlijk door iemand aangegeven dat zij of hij dat soort gedragingen niet wil?]
"Over alle ervaringen heen gaf 83.9% van de onderzochte vrouwen en 66.3% van de mannen aan sinds hun veertiende verjaardag iets te hebben meegemaakt op seksueel gebied wat voor hen over een grens ging. Deze ervaringen varieerden onderling sterk, van, bijvoorbeeld, een keer op een seksuele manier aangestaard zijn terwijl de respondent dat niet wilde tot meerdere malen met geweld tot vaginale seks zijn gedwongen. Ervaringen waarbij geen sprake was van fysiek contact werden door zowel vrouwen als mannen vaker gerapporteerd (resp. 75.8% en 53.7%) dan ervaringen waarbij wel sprake was van fysiek contact (resp. 63.1% en 45.7%)." [mijn nadruk] (19)
[Tja, wat zegt dat dan nog? De hoge aantallen maken dat ik aan het onderzoek twijfel (te vage definities, zie hierboven) en niet dat ik ga denken dat jongeren zo vaak meemaken dat iemand hun lastig valt. Laten we dat 'aandringen' eens nemen en het in de context plaatsen van de traditionele rollenverdeling tussen mannen en vrouwen: vrouwen die afwachten, mannen van wie verwacht wordt dat ze het initiatief nemen. Is afwachten hetzelfde als nadrukkelijk 'nee' zeggen? Lijkt me niet. Kan afwachten samengaan met best willen? Lijkt me wel. En wat is de reactie van afwachtende vrouwen als mannen niet het initiatief nemen? Wat een mietje? En wat is de reactie van afwachtende vrouwen bij mannen die wel het initiatief nemen? Hij dringt aan? Wat is 'aandringen' dus in dit soort contexten? Slechte communicatie tussen twee mensen, dat is het grootste probleem, niet duidelijk zijn is het probleem. De rest komt daar uit voort.]
"Het meemaken van directe grensoverschrijding zonder fysiek contact werd het meest gerapporteerd (72.7% van de vrouwen en 48.3% van de mannen). Het ging dan vaak om iemand die ongewenst op een seksuele manier werd aangestaard of iemand die seksueel getinte opmerkingen kreeg. Seksuele dwang kwam het minst voor in deze steekproef, maar desalniettemin gaf 15.8% van de vrouwen en 7.5% van de mannen aan hier ervaring mee te hebben." [mijn nadruk] (19-20)
[Onbegrijpelijk dat die termen niet nader zijn omschreven en met voorbeelden zijn geïllustreerd.]
"Uit de analyse bleek dat vrouwen een verhoogd risico liepen op verbale manipulatie tot seks. Ook een aantal achtergrond- en gedragskenmerken speelden een rol; een groter aantal verschillende seksuele partners en op vroegere leeftijd beginnen met seks waren risicofactoren voor het meemaken van verbale manipulatie tot seks." [mijn nadruk] (23)
[Is verbale manipulatie wel zo verbaal? Wat is het precies? En wat die vroege leeftijd betreft wordt waarschijnlijk bedoeld dat jongere tieners gemakkelijker beïnvloed kunnen worden omdat ze nog niet zo goed weten wat ze wel en niet willen en omdat ze meestal minder in staat zijn om mensen in te schatten op eerlijkheid en zo.]
"Wederom kwam, net als bij verbale manipulatie tot seks, naar voren dat ambigue communicatie een risicofactor was." [mijn nadruk] (24)
"Jongeren met een lagere seksuele eigenwaarde liepen meer risico op ervaringen met seksuele dwang." [mijn nadruk] (25)
[Zoals zo vaak heb ik de indruk dat alles wat van belang is in al die cijfertjes verdrinkt. Zet al die tabellen en zo ergens in een bijlage en geef de conclusies alleen. Zoiets.
Ik vind zo'n presentatie bovendien een hoge mate van schijnbetrouwbaarheid hebben omdat de onderzoekers onderliggende, vaak normatieve, keuzes niet helder hebben dan wel niet helder presenteren. Er wordt bijvoorbeeld niet gevraagd naar of de respondenten masturberen, vanaf hoe jong, hoe vaak, etc. etc. Dat zou relevante samenhangen kunnen hebben met allerlei factoren die in dit rapport besproken worden. Waarom is daar niet naar gevraagd? Etc.]
"Omdat de context waarin seksuele grensoverschrijding plaatsvond zo sterk uiteen liep, is deze niet in de scenario's opgenomen. De scenario's beperken zich tot informatie omtrent met wie de ervaring plaatsvond („wie‟), wat er op seksueel gebied gebeurde („wat‟) en welke grensoverschrijdende tactiek iemand gebruikte („hoe‟)."(32)
[Ook zo'n ding. Ik zou graag willen horen wat dat betekent, dat die contexten zo uiteenlopen.]
"Wat een seksuele ervaring grensoverschrijdend maakte in de beleving van de respondenten was de verhouding tussen wat de respondent wilde en wat de ander deed en niet het gedrag van de ander op zich."(32)
[Geen abstract denken en oordelen vanuit algemene principes bij de geïnterviewden, maar de concrete ervaring van ergens wel of niet last van hebben. Is dat gerelateerd aan opleidingsniveau?]
"In het representatieve, grootschalige jongerenonderzoek van De Graaf et al. (2005) gaf 17.8% van de vrouwen en 4.2% van de mannen aan ooit te zijn gedwongen tot seks, en 1.3% van de vrouwen en 4.3% van de mannen had zelf wel eens iemand gedwongen tot seks. De cijfers uit de huidige studie komen daar grofweg mee overeen (15.8% van de vrouwen en 7.5% van de mannen werd gedwongen, 2.1% van de vrouwen en 2.8% van de mannen dwong zelf wel eens iemand tot seks). Bij het vergelijken van deze studies moet wel rekening gehouden worden met verschillen tussen de studies in methode en steekproef. De Graaf en collega‟s hebben gevraagd naar ervaringen en gedragingen op het gebied van seksuele dwang gedurende iemands leven, terwijl het huidige onderzoek zich alleen richt op ervaringen en gedragingen in de adolescentie (vanaf de veertiende verjaardag). De Graaf en collega‟s hebben ook 12- tot 15-jarigen in hun steekproef, evenals jongeren zonder seksuele ervaring, terwijl in het huidige onderzoek alleen jongeren met (enige) seksuele ervaring die ouder zijn dan 14 jaar zijn betrokken." [mijn nadruk] (39)
[Ja, maar waarom is dat zo, waarom is die keuze gemaakt, waarom niet hetzelfde doen zodat werkelijk vergeleken kan worden?]
"Om goed inzicht te krijgen in het vóórkomen van de diversiteit aan grensoverschrijdende seksuele ervaringen, hanteerde dit onderzoek opzettelijk geen conceptuele of juridische definitie van grensoverschrijding (bijv. dwang, verkrachting, aanranding, misbruik), beperkte het zich niet tot specifieke situaties waarin seksuele grensoverschrijding kan plaatsvinding (bijv. thuis, school, internet, uitgaanssituaties) en richtte het zich niet op specifieke plegers (bijv. familieleden, partners, onbekenden). In plaats daarvan is in dit onderzoek gebruik gemaakt van een brede inventarisatie van seksuele gebeurtenissen. In aanvulling op overeenkomstige bevindingen voor seksuele dwang liet dit onderzoek zien dat de mate waarin grensoverschrijdende seksuele ervaringen vóórkomen aanzienlijk hoger is dan bleek uit eerdere grootschalige onderzoeken. Onderzoeken met een meer specifieke focus lijken het vóórkomen van grensoverschrijdende seksuele ervaringen onder jongeren te onderschatten en missen met name de meest voorkomende grensoverschrijdende seksuele ervaringen van jongeren, in het bijzonder situaties waarin sprake is van een (mogelijke) partner of bekende die zeurt, aandringt, boos wordt of gebruik maakt van iemands dronkenschap." [mijn nadruk] (39-40)
[Ja, maar dat is precies de zwakte van dit onderzoek: alles is zo breed getrokken, de gehanteerde begrippen zijn zo vaag, dat bijna alles er onder valt. Dit onderzoek overschat daardoor juist wat er aan de hand is. Je krijgt dan conclusies als:]
"Jongeren met een groter aantal verschillende seksuele partners maken vaker grensoverschrijdende seksuele ervaringen mee."(41)
[Dat lijkt me logisch. Hoe meer je meemaakt wat betreft seks, hoe meer je ook de minder prettige vormen van seks meemaakt. Opendeurconclusies. Dat had ik de onderzoekers tevoren ook kunnen zeggen.]
"Jongeren die (soms) het tegenovergestelde zeggen van wat ze willen („ja‟ als ze geen seks willen of „nee‟ als ze wel seks willen) liepen een verhoogd risico op grensoverschrijdende seksuele ervaringen. Symbolisch verzet en meegaan in ongewenste seks zijn beide vormen van onduidelijke of tegenstrijdige communicatie."(41)
[Ook al zo'n open deur.]