Margaret Mead Japan China Religie en seks Moral panics Seks en robots De seksuele ontwikkeling van jongeren Seksualisering Leeftijdverschillen Geweld en misbruik Consent Sexting Sex trafficking Prostitutie PornografieIncididunt nisi non nisi incididunt velit cillum magna commodo proident officia enim.
Marianne CENSE / Lieke van DIJK[Erg normatieve titel, hopelijk passend bij de resultaten van het onderzoek en niet bij de visie van de auteurs. Vage uitdrukking, trouwens, dat 'niet zomaar', hij zegt niets over wanneer dan wel. Dat kan alles zijn: 'alleen als ik bloedgeil ben', 'alleen als ik er voor betaald wordt', en zo verder.]
Onderzoek gebaseerd op "68 diepgaande gesprekken over seks", "interviews van kwaliteit":
"We hebben de jongeren dicht op de huid gezeten, we wilden van alles weten over hun seksuele ervaringen, hun motivatie, hun beleving. Niet alleen hun opvattingen, maar ook gevoelens kwamen op tafel, wat hen geraakt of gekwetst heeft en waar ze spijt van hebben."
[Dat klinkt goed, maar is ook weer normatief en hopelijk wordt daar verderop meer over gezegd: naar welke maatstaven zijn dit kwalitatief goede interviews? hoe weten we dat de groep van 68 jongeren representatief is voor jongeren in het algemeen? hoe weten we dat er goed gevraagd is? hoe weten we dat er eerlijk geantwoord is? welke opvattingen hebben de interviewers zelf en hoe zeker is het dat die niet doorgesijpeld zijn in non-verbaal en verbaal gedrag? en zo verder.]
Methodische keuze: model van seksuele interactiecompetentie.
De twee belangrijkste doelstellingen van het onderzoek:
"1. Inzicht krijgen in de betekenis van seksualiteit voor jongeren en de context waarin seksuele contacten van jongeren tussen de 16 en 21 jaar plaatsvinden;
2. Inzicht krijgen in de grenzen van het toelaatbare op seksueel gebied voor deze jongeren;" [mijn nadruk] (3)
[Met andere woorden: die 'jongeren' zijn al niet zo jong meer en we zullen dus niets horen over de leeftijd van laten we zeggen 12 tot 16 jaar.]
Wat betreft de kernbegrippen:
"Betekenis van seksualiteit: de betekenis van seksualiteit is een breed begrip, wat op verschillende manieren geoperationaliseerd kan worden. In dit onderzoek kiezen we ervoor om een drietal aspecten van de betekenis in kaart te brengen:
* Wat verstaan jongeren onder seksualiteit? Wat hoort erbij en wat niet?
* Hoe belangrijk is seksualiteit voor jongeren? Hoe is dit in relaties en daarbuiten?
* Hoe ziet het seksuele zelfbeeld van jongeren eruit?" [mijn nadruk] (3-4)
Dus ook aandacht voor wat 'seksueel zelfbeeld' inhoudt - "de aspecten die iemand beschrijvend vindt voor zichzelf als het gaat om seksualiteit" (4) -, en wat de 'context van betekenis' is:
"Context van betekenis: elk individu geeft betekenis aan zijn of haar ervaringen binnen een sociale context. Het gedrag en de reactie van anderen, de normen die gelden van huis uit en in de peer group en de eventuele sociale gevolgen van gedrag (uitsluiting, veroordeling, stigma) hebben invloed op de betekenis die een jongere geeft aan seksuele ervaringen. Welke boodschappen neemt een jongere mee in zijn seksuele loopbaan en wat is de invloed van de oordelen van ouders, peers, partners en media?"(4)
[Dat is de normatieve inkadering van alles wat de geïnterviewden ervaren en naar voren brengen. Erg belangrijk, omdat dat samenhangt met levensbeschouwing, samenleving, media, en noem maar op. Goed dat dat benadrukt wordt.]
Ook omschrijvingen van 'motivatie voor seks', 'seksuele interactie', 'seksueel grensoverschrijdend gedrag'.
"Grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen zijn seksuele ervaringen en gedragingen die over de grens van een van de betrokkenen gaan en waarbij een partner die geen seks wil wordt overgehaald, beïnvloed, gemanipuleerd, gechanteerd of gedwongen (Kuyper, 2010). De invulling die jongeren aan dit begrip geven, is een van de onderzoeksvragen van dit onderzoek. Wanneer is seksueel gedrag in de ogen van de jongere goed of acceptabel en wanneer gaat het over de grens? In hoeverre heeft iemand zelf duidelijk tot waar hij of zij wil gaan?"(4)
De concrete methode: literatuurstudie, 68 diepte interviews 'face to face' (37 meiden, 31 jongens, verdeling over de diverse bevolkingsgroepen, opleidingsniveaus, leeftijd, etc.), betrouwbaarheid verhogende aanpak, etc.
"Ook de mate waarin jongeren gewend zijn om reflectief naar zichzelf te kijken, houdt verband met het gemak waarmee ze de vragen konden beantwoorden. De interviewers vragen veel zelfreflectie, bijvoorbeeld in de vraag naar motivatie voor seks en wat seks tot een positieve of negatieve ervaring maakt. Als je niet gewend bent op die manier over ervaringen te denken, zijn het lastige vragen." [mijn nadruk] (8)
[Dat klinkt erg kritisch en voorzichtig. Mooi. Ik krijg wel vragen bij het idee dat jongeren zonder enige ervaring met seks praten over seks. Wat weten ze precies wel en niet over seksuele handelingen en mogelijkheden? Maakt dit bijvoorbeeld dat ze seks over het algemeen zien als 'geslachtsgemeenschap' (zie p.11)? Omdat ze geen concreet beeld hebben van wat je verder ook nog allemaal kunt doen? Maar hoe informatief is het dan om hun meningen over dingen te horen?]
"De interviews zijn afgenomen door vijf interviewers, vier vrouwen en een man. Twee derde van de jongens zijn door een man geïnterviewd, omdat de verwachting was dat dit de drempel voor jongens om openhartig te praten over hun seksuele beleving zou verlagen. Terugkijkend is het lastig om vast te stellen of het inderdaad zo was. Jongens die door vrouwen geïnterviewd zijn, bleken toch vrij open over seksstereotype denkbeelden en over hun seksdrive. Hun opvattingen en versiergedrag zijn blijkbaar geen zaken waar ze zich voor schamen tegenover vrouwen. Toch is het aannemelijk dat ze meer details van hun seksuele ervaringen laten zien aan een man." [mijn nadruk] (9)
[Dit punt blijft wat hangen. Ik vraag me af ... Ik denk dat mannen in interviews heel anders op mannen reageren als het om seks gaat dan op vrouwen, meer bluf, minder hoe het echt is. Dit raakt normatief de kant van de interviewers bij wie ook alle kernbegrippen een rol spelen, vooral de context van betekenis ook. Jammer dat daarmee zo op het eerste gezicht niets gedaan wordt.]
Opzet van dit hoofdstuk:
"Eerst komt aan bod wat jongeren onder seks en seksualiteit verstaan. Wat zijn hun associaties, in welk domein valt het voor hen? Daarna beschrijven we hoe belangrijk seks en seksualiteit is voor de jongeren. Welke plek heeft het in hun leven? En hoe ziet hun seksuele zelfbeeld eruit?"(11)
"Veel jongeren geven aan bij seksualiteit en seks te denken aan geslachtsgemeenschap of vrijen. Sommigen van hen vinden andere seksuele handelingen, zoals orale of manuele seks niet onder seks vallen, anderen vinden dit er wel bij horen. Opvallend is dat veel jongeren aangeven dat zij zoenen geen seks vinden.(...) Er zijn ook jongeren die bij seks niet zozeer fysieke handelingen beschrijven, maar vooral seksuele gevoelens en gedachten, fysieke aantrekkingskracht en intimiteit." [mijn nadruk] (11)
"De meeste jongens en meiden vinden seks belangrijk, maar zijn er niet continu mee bezig. Jongeren die een relatie hebben op dit moment vinden het vaak belangrijker dan jongeren die geen relatie hebben. Een aantal jongeren is er op dit moment helemaal niet mee bezig. Zij hebben andere prioriteiten, zoals studie, hobby’s of werk. Daarnaast is er ook een groep jongeren, vooral meiden, die er uit persoonlijke, religieuze of culturele redenen voor kiest om te wachten met seks (tot het huwelijk of totdat zij een speciaal iemand ontmoeten). Voor hen speelt het tot die tijd vaak een minder grote rol" [mijn nadruk] (12)
[Niet bepaald het beeld van de rondgierende hormonen waardoor alle jongeren op seks uit zijn zoals in Amerikaanse films. Dat heb ik ook altijd een ongeloofwaardig beeld gevonden. Van de andere kant vind ik wat hier gepresenteerd wordt ook ongeloofwaardig. Heel vertekenend vind ik dat seks in dit onderzoek alleen maar geplaatst wordt in het kader van 'met anderen' en dat seks met jezelf / masturberen niet eens genoemd wordt. Wat is dan "wachten met seks"? Alleen wachten met seks met anderen of wachten met seks in zijn volledigheid? Of - nog genuanceerder - is het wachten met seks als neuken, of wachten met alle seks met anderen, of wachten met alle seks?]
"Veel jongeren geven aan seks met name belangrijk te vinden als bron van intimiteit in een relatie of als zij gevoelens voor iemand hebben. Maar er zijn ook jongeren die seks belangrijk vinden om fysieke behoeftes te bevredigen. Deze verschillen spelen zowel onder meiden als onder jongens."(13)
[Soms zou ik graag cijfers zien. Hoeveel van die jongeren? Maar misschien staan die elders.]
Dan volgt 3.3 Seksuele zelfbeelden.
"In de interviews is op verschillende manieren gevraagd naar het zelfbeeld van jongeren. Het is als open vraag gesteld ‘wat voor type ben jij, als het gaat om seks en relaties?’ en ‘hoe zouden jouw vrienden je typeren?’. Vaak bleken dit lastige vragen en kwamen er geen duidelijke antwoorden van jongeren op. We hebben ook een kaart voorgelegd met een aantal begrippen erop (zie bijlage 2) waar jongeren op de lijn konden aankruisen in hoeverre ze zich met een bepaald begrip identificeerden. Vervolgens is er bij elk kruisje een toelichting gevraagd. Een aantal begrippen bleken bij de jongeren weinig differentiatie te geven. Zo vond bijna elke jongere zichzelf wel romantisch, maar vulden jongeren het wel heel wisselend in. Niemand herkende zich in de combinatie van seks met ‘er iets voor terug krijgen’. Opmerkelijk is ook dat weinig jongeren schaamte bij seks vinden horen en dat liefde voor bijna iedereen wel bij seks hoort." [mijn nadruk] (14)
[Dat verrast me niet echt, omdat dat samenhangt met het eerder gegeven punt zelfreflectie - zie p.8 - en met een soort van algemene kennis over dingen zoals bijvoorbeeld over wat 'romantisch' inhoudt. De vraagstelling is veel te abstract, denk ik, en 'je ergens in herkennen' is wel erg vaag ook. Toch wordt vervolgens met heel beperkte resultaten bij die twee vraagmethoden een hele typologie opgebouwd?]
"Uit de toelichtingen op de antwoorden kwamen de volgende aspecten naar voren die wel een differentiatie gaven in hoe jongeren naar zichzelf kijken:
* in hoeverre ben je gericht op serieuze relaties? Verbind je seks aan een relatie of kan het ook daarbuiten?;
* in welke mate bepalen je principes wat je doet op vlak van seksualiteit of bepaal je per situatie waar je grens ligt?;
* in hoeverre ben je avontuurlijk? Ben je gericht op het uitproberen van nieuwe dingen? En heb je het gevoel dat je regie hebt over wat er vervolgens gebeurt?;
* hoe zelfbewust en weerbaar ben je; in hoeverre laat je je gedrag bepalen door wat anderen van je verwachten?;
* hoe graag wil je seks? Hoe belangrijk is seks voor je?"(14)
Op basis van die informatie worden bij de meiden en jongens vijf profielen opgesteld.
"Deze profielen geven weer welk zelfbeeld meiden hebben. Ze zijn gesorteerd op welke het meeste voorkwam:
1. Relatiegerichte meiden
De meiden in deze groep zijn gericht op serieuze relaties. Seks hoort voor hen bij liefde. Lust is minder belangrijk dan intimiteit. Binnen een relatie voelen ze zich wel vrij om hun eigen wensen te uiten. De meiden in deze groep hebben heel diverse etnische achtergronden. In onze onderzoeksgroep ging het om autochtone, Antilliaanse, Marokkaanse, Hindoestaanse, Ghanese en Surinaamse meiden.
2. Weerbare meiden
Deze meiden zijn zelfbewust en weerbaar; ze zijn vaak gericht op serieuze relaties maar kunnen ook bij tijd en wijle gaan voor seks zonder liefde. Hun eigen lust en eigenwaarde is de maatstaf. Ze zijn autonoom en assertief en vinden passie en spanning belangrijk. Sommigen hebben wel duidelijke normen wanneer seks voor hen ‘kan'; liefst in een relatie. De meiden in deze categorie zijn autochtoon of Surinaams.
3. Afwachters
Deze meiden zijn bang om gekwetst te worden. Ze zijn onzeker en voorzichtig met seks. Sommigen hebben een sterk wantrouwen naar mannen, anderen zijn vooral verlegen. Ze komen niet vaak in lastige situaties terecht omdat ze vermijdend zijn, maar omdat ze er ook op gericht zijn de sfeer niet te verpesten maakt dit hen wel kwetsbaar voor grensoverschrijdend gedrag als de situatie zich voordoet. Sommigen zijn eigenlijk nieuwsgierig en experimenteel. De meiden in deze categorie zijn autochtoon of Antilliaans.
4. Principiële maagden
Deze meiden zijn welbewust nog niet gericht op relaties en seks. Hun eigen ideeën lopen parallel aan die van hun ouders en de culturele en religieuze voorschriften. Maagd zijn en principieel zijn geeft hen eigenwaarde. Ze zijn niet gericht op avontuur. De meiden in deze categorie hadden allemaal een Marokkaanse, Turkse of Irakese achtergrond.
5. Aandachtzoekende meiden
In deze groep meiden zitten meiden die seks hebben omdat ze aandacht en liefde zoeken. Het zijn allemaal meiden met een negatief lichaamsbeeld en weinig zelfvertrouwen. Bij twee meiden spelen ervaringen met seksueel misbruik op de achtergrond mee, wat aan de ene kant de behoefte aan controle versterkt, maar aan de andere kant ook veel behoefte aan seks oproept en een ambivalent gevoel ten aanzien van seks met mannen. Deze meiden waren autochtoon en Surinaams.
Bij de jongens leidt het tot de volgende vijf profielen. Ook bij de jongens is het eerste
profiel het meest voorkomend in de onderzoeksgroep en de laatste twee het minste:
1. Relatiegerichte jongens
Deze jongens zijn zelfbewust en weten goed wat ze willen. Ze zijn gericht op serieuze relaties. Ze voelen soms wel lust voor meiden waar ze geen relatie mee hebben, maar willen daar niets mee. Het gaat hen om de liefde en daarin zijn ze gepassioneerd. Ze hebben het idee dat seks minder belangrijk voor hen is dan voor hun vrienden. Ze gedragen zich verantwoordelijk en vinden communicatie belangrijk. In onze groep waren het vooral autochtone, Surinaamse en Indische jongens, en een enkele Antilliaanse jongen.
2. Versierders
Deze jongens zijn zelfbewust en avontuurlijk. Lust is voor hen een belangrijke drijfveer en ze stappen makkelijk op vrouwen af. Ze hebben liever seks waar gevoelens bij zijn, maar het hoeft niet in een relatie te zijn. Bij een paar speelt dat als ze eenmaal bezig zijn met seks, ze weinig begrip opbrengen voor meiden die second thoughts hebben. Hun ego speelt een belangrijke rol in het geheel. Voor een paar jongens is hun eergevoel belangrijker dan het krijgen van seks: als een meisje versieren teveel moeite kost, laten ze het zitten of gaan ze naar een volgende. De jongens in deze groep hebben een Surinaamse, Marokkaanse, Turkse, Nigeriaanse, Russische en autochtone achtergrond.
3. Afwachters
Deze jongens zijn niet actief bezig met meisjes. Er zijn twee achtergronden bij de afwachters: de ene groep is onzeker over zichzelf en bang om gekwetst te worden, de andere groep is vooral druk bezig met andere dingen (school, muziek). Het kan ook samenhangen; dat het druk zijn met andere dingen voortkomt uit verlegenheid. Als ze even een vriendin hebben, komt dat voort uit het initiatief van het meisje. Sommigen zijn romantici, anderen durven niet zo op vrouwen af te stappen. De jongens in deze groep hebben heel diverse achtergronden. In onze groep waren dat Marokkaanse, Surinaamse, Antilliaanse en autochtone achtergronden.
4. Principiële maagden
Deze jongens willen maagd blijven tot het huwelijk. Dat wil niet zeggen dat ze helemaal niet aan seks doen, maar wel dat ze duidelijke grenzen voor zichzelf hebben. Bij de ene komt het voort uit principes, en uit ambitie: eerst school afmaken, dan pas tijd voor de liefde. Bij de ander is het een combinatie van principes met wantrouwen tegenover vrouwen; als je niet uitkijkt dwingen ze je met hen te trouwen, worden ze zwanger of beschuldigen ze je van verkrachting. De jongens in deze categorie hebben een Marokkaanse of Turkse achtergrond en zijn laagopgeleid.
5. Players
Deze jongens gaat het om de status die seks geeft bij hun vrienden en om hun lust. Ze willen vooral populaire meisjes scoren, hebben geen bezwaar tegen snelle seks en hebben meerdere ‘chickies’. Seks gaat niet om liefde, maar om lust. De players in onze groep hebben een Surinaamse en Nigeriaanse achtergrond."(14-16)
[Even uitvoerig geciteerd. Het eerste dat ik niet begrijp is waarom bij de types 2 en 5 verschillende termen gebruikt worden: 'weerbare meiden tgr. versierders' en 'aandachtzoekende meiden' tgr. 'players' - alsof weerbare meiden niet op jongens afstappen, alsof players geen aandacht zoeken. En het wordt hier niet uitgelegd. Ik vind het een ongelukkige keuze. Ik vind de naamgeving bij de meiden beter, minder connotaties ook. Maar los daar van: ik vind dat soort typologieën maar gevaarlijk. Misschien hoort iemand wel bij twee types, of de ene week bij het ene type en de andere week bij het andere, etc. etc. Het scheppen van schijntegenstellingen is het gevaar.]
"In dit hoofdstuk behandelen we de context waarin seksualiteit betekenis krijgt voor jongeren. Wat krijgen ze mee vanuit thuis, vanuit school en van hun vrienden? Wat voor boodschappen hebben ze opgevangen rondom seksueel gedrag? Naast ouders en leerkrachten zijn leeftijdsgenoten van belang. Wat voor invloed hebben de peers? Heerst er een cultuur dat seks stoer is of juist dat je een slet bent als je seks hebt? Voelen jongeren zich onder druk gezet door hun vrienden? Of mag iedereen in hun vriendengroep zich gedragen zoals hij of zij zelf wil?"(17)
[Ik mis de media, m.n. ook Internet en de sociale media, of waren die in 2010 nog niet zo in gebruik onder jongeren?]
"De belangrijkste boodschap die de meeste jongeren meekrijgen is: vrij veilig. Meisjes krijgen over het algemeen ook nog andere boodschappen mee. Ze dienen voorzichtig te zijn, grenzen aan te geven en niet met iedereen of met helemaal niemand seks te hebben. Meiden krijgen tussen de regels door ook de boodschap dat zij verantwoordelijk zijn voor het aangeven van grenzen, omdat jongens ‘altijd wel willen’. Meiden moeten zich niet uitdagend gedragen of kleden. Zeker allochtone meiden krijgen als boodschap mee dat hun waardigheid samen hangt met het afweren van seksuele avances van mannen. Autochtone meiden krijgen een variant ervan mee: dat ze zichzelf en hun lichaam moeten respecteren en alleen seks moeten hebben als het echt goed voelt. Jongens krijgen deze link tussen waardigheid / eigenwaarde en seksueel gedrag niet als boodschap mee. Er zijn wel ouders die jongens erop wijzen meisjes met respect te behandelen. Daarnaast wijzen sommige ouders hun zoons of dochters erop hun gevoel te volgen en niets te doen wat ze niet willen." [mijn nadruk] (19-20)
[Is het normatief gezien niet vreselijk, zo'n beeld van mannen? dat die altijd alleen maar hun pik achterna lopen? en dat vrouwen dat dus ook van hen verwachten? en dat mannen geen waardigheid kennen en vrijwel nooit leren vrouwen met respect te behandelen? en dat de waardigheid van vrouwen in essentie negatief is: zeggen dat ze niet willen? Het is akelig allemaal. De standaard rolverdeling. Nog steeds. Ik zou trouwens graag weer cijfers zien, hier vaak 'de meeste' 'een aantal' en andere vage aanduidingen.]
"Een aantal jongeren krijgt van hun ouders mee het niet met zomaar iemand te doen, maar te wachten (tot het huwelijk) of het met iemand speciaal te doen. Vooral meiden krijgen deze boodschappen. Soms zijn het nadrukkelijke waarschuwingen, dit kwam vooral in de verhalen van allochtone meiden terug."(21)
[Het lijken allemaal boodschappen die gaan over neuken, de angst voor zwangerschappen en SOA's. Er is geen ouder die zoiets zegt als: 'Ik vind het leuk als je van seks geniet, maar hou het even bij elkaar met de hand klaar laten komen, oké?'. Ik bedoel maar.]
"Opvallend is dat de meeste jongens en meiden aangeven dat hun vrienden makkelijker over seks denken dan zijzelf. Soms komt naar voren dat dit samenhangt met de groepscultuur, waarin jongeren niet openlijk aan elkaar laten weten of ze nog maagd zijn en hoeveel ervaring ze werkelijk hebben. Dit speelt zowel in meiden- als in jongensgroepen, waarbij het in meidengroepen kan gaan over opscheppen of juist ontkennen van seks en bij jongens meestal over opscheppen. Het kan stoer zijn om te doen alsof je al veel seks hebt en bij meiden kan ook juist het tegendeel spelen: het kan kuis zijn om te doen of je nog helemaal geen seksuele ervaring hebt. Dat maakt het lastig voor jongeren om in te schatten hoe hun vrienden zich werkelijk gedragen." [mijn nadruk] (23)
[Maar als dat de groepscultuur is, hoe weten we dan zo zeker dat de antwoorden die in de interviews gegeven worden betrouwbaar zijn? Waarom zou je eerlijk zijn tegenover vreemden? Wat eens te meer geldt voor mensen uit bepaalde culturen die in oorsprong sterk homogeen zijn.]
"Veel jongens vertellen dat er in hun vriendengroep veel over seks wordt gepraat met grappen en opschepperij. Seks hebben verhoogt je aanzien en aangedikte seksuele veroveringen en prestaties doen het goed in de groep. Er zijn jongens die daarin meegaan, maar de meeste jongens zeggen het zelf niet stoer te vinden. Zij gaan echter niet vaak tegen vrienden in en uiten geen oordeel. Jongens die niet meegaan in deze cultuur en selectief zijn in met wie ze seks hebben of er op een andere toon over praten worden geplaagd, maar niet veroordeeld." [mijn nadruk] (24)
[Dat gebluf van mannen onder elkaar, vreselijk.]
"Terwijl in vriendengroepen jongens die met veel meisjes seks hebben gehad stoer zijn of niet beoordeeld worden, worden meisjes vaak wel beoordeeld op hun seksuele gedrag. Dit komt zowel in meidengroepen als in jongensgroepen voor. Sommige jongeren verzetten zich tegen deze dubbele moraal, anderen gaan erin mee door niet bevriend te willen zijn met deze meiden." [mijn nadruk] (24-25)
"In dit hoofdstuk behandelen we hoe de seksuele loopbaan van de jongeren verlopen is en hoe ze hun eerste seksuele ervaringen beleefd hebben. Daarna beschrijven we wat hun motivatie was om met seks te starten of juist om te wachten met seks. Daarna komt aan bod wat hun huidige motivatie is om seks te hebben. We besteden specifieke aandacht aan seks in relaties. Wat voor rol speelt seks in de relaties van de jongeren?"(28)
"Voor de meeste jongeren die rond hun 14e of 15e beginnen met zoenen volgen de stappen daarna vrij snel. Bij degenen die vroeger beginnen zit er vaak meer tijd tussen en bij degenen die later beginnen minder. Vaak volgt na zoenen strelen, vingeren en aftrekken en bij sommige jongeren orale seks. Soms vindt het verdergaande seksueel contact plaats in een relatie, soms gaat het meer om nieuwsgierigheid." [mijn nadruk] (29)
[Het verbaast me dat hier weer geen cijfers gegeven worden. Hoe vaak doen jongeren dingen bijvoorbeeld gewoon uit nieuwgierigheid?]
"Een behoorlijk aantal jongeren heeft ten tijde van het interview nog geen geslachtsgemeenschap gehad (17 van de 68 jongeren: 12 meiden van 16 tot 21 jaar en 5 jongens van 16 tot 18 jaar). Van de jongeren die al geslachtsgemeenschap heeft gehad, heeft de meerderheid voor het eerst seks gehad rond zijn/haar 15e of 16e. Bij de jongens varieert het van 11 jaar tot 17 jaar (twee jongens 11 en 12 jaar, de rest 15,16,17 jaar), bij de meisjes van 14 tot 21 jaar. Bij meisjes vindt de eerste keer ‘echte’ seks vaak plaats in een relatie of met een jongen waar zij verliefd op zijn, voor jongens geldt dit in mindere mate. Jongens lijkt hun eerste keer vaker gewoon te overkomen."(30)
[En hier dan wel cijfers. Waarom? Omdat geslachtsgemeenschap het belangrijkst gevonden wordt, denk ik. Dat is normatief. Dat is 'echte seks'? Het is verwarrend alleen al in zo'n alinea. 'Seks' lijkt hier synoniem met 'neuken', niet met andere manieren om te vrijen, en zeker niet met masturberen.Dus wanneer begon iemand nu met wat?]
"Veel jongeren geven aan dat ‘de eerste keer’ bijzonder voor hen is. Er kleven romantische, spannende, angstige en sociaal beladen betekenissen aan. Dat maakt dat sommigen ermee willen wachten totdat ze iemand tegenkomen, die speciaal genoeg is, waar ze verliefd op zijn of zeker van weten een langdurige relatie mee te krijgen (en voor een deel van hen moet dat hun echtgenoot/echtgenote zijn). Anderen gaan meer af op hun eigen gevoel dat het ‘tijd’ is, dat ze er klaar voor zijn. Vooral meisjes noemen bij hun motivatie voor de eerste keer ook meteen de randvoorwaarden die ze stellen: dat hij lief is, dat ze hem kunnen vertrouwen, dat hij niet doorvertelt hoe het was, dat ze zich niet achteraf hoeven schamen." [mijn nadruk] (31)
"Veel Islamitische en Christelijke jongeren geven aan dat er een dubbele moraal heerst in hun omgeving. Al zijn de regels formeel hetzelfde, de praktijk is anders. Meisjes mogen geen seks hebben voor het huwelijk, maar voor jongens geldt dit niet. Dit lijkt ook te komen doordat het bij jongens niet te controleren valt of zij nog maagd zijn of niet." [mijn nadruk] (35)
[Dat is bij meisjes óók niet zo gemakkelijk te controleren als gesuggereerd wordt. Dat de onderzoekers daar niet meteen een opmerking over maken ...]
"Voor jongens is het een eer om de eerste en enige te zijn, zij voelen zich beschaamd als hun vrouw al met een ander seks heeft gehad."(35)
[Ook weer de dubbele moraal: ze vinden het waarschijnlijk wél normaal dat ze zelf al seks hebben gehad met andere vrouwen.]
"Het kan lastig zijn als een van beide partners vaker zin heeft in seks of meer belang hecht aan seks dan de ander. In de meeste gevallen heeft de jongen meer zin dan het meisje, maar andersom komt ook voor. Een aantal meiden geeft aan dat het een kwestie van geven en nemen is, van beide kanten.(...) Sommige meiden vinden het niet erg als hun partner aandringt, omdat ze zin krijgen als ze eenmaal met seks beginnen."(37-38)
"In de interviews is op twee manieren gevraagd naar de opvattingen van de jongere over wanneer seksueel contact prettig is of goed is. We hebben gevraagd naar hun ideaalbeeld van een seksuele relatie en we hebben hen gevraagd om terug te denken aan een positieve seksuele ervaring en te beschrijven wat deze ervaring zo positief maakte."(39)
"Door veel respondenten, jongens en meiden, wordt genoemd dat ze alleen seks willen met iemand waar ze van houden. Sommige vanuit een moreel standpunt, anderen merken dat ze seks met liefde lekkerder vinden, na geëxperimenteerd te hebben met one night stands. Intimiteit, vertrouwen, verliefd zijn, passie en dat je om elkaar geeft, worden door bijna alle jongeren genoemd. Als ze het hebben over de ideale relatie gaat het vaak om liefde, samen een toekomst zien, openheid, communicatie, samen de wereld aankunnen, gelijkheid, zorgzaamheid en monogaam zijn." [mijn nadruk] (39)
[Houden van ... Liefde ... Verliefd ... Zeer rekbare begrippen. Dus wat wordt er nu gezegd? En waar komt dat monogaam zijn vandaan? Precies.]
"Veel jongeren geven aan dat ze seks alleen leuk vinden als je allebei echt graag wil. Dus niet dat de een het doet om de ander te plezieren. Vooral veel meiden noemen dit, maar ook enkele jongens." [mijn nadruk] (40)
[Jongens vinden over het algemeen blijkbaar dat de ander niet echt hoeft te willen? Dat is nogal een constatering, want dan zullen ze ook niet erg aanvoelen wanneer ze de grenzen van de ander overschrijden en zo verder. ]
"Meiden noemen ook vaak dat ze het belangrijk vinden dat een jongen lief voor ze is en teder en respectvol met ze omgaat."(42)
[Wat ik zo lees is niet zo ondubbelzinnig op dat punt - Wat verwacht je van jongens? - en ik vind dat dit punt niet helder is aangepakt. Willen dat jongens lief zijn en ruimte laten en repect tonen gaat nogal gemakkelijk samen met verliefd worden op macho jongens, op verkeerde mannen dus. Er zitten wel meer van dat soort tegenstrijdigheden in de verhalen. Communiceren wordt belangrijk gevonden, maar elkaar aavoelen zonder woorden, ook bij seks, wordt als ideaal gezien.]
"Sommige jongeren benoemen lust en genot als aspect van hun meest positieve ervaring of ideaalplaatje, maar opvallend genoeg beschrijven ze het vaak in een context van contact met de ander. Seks puur voor het bevredigen van je eigen lusten, komt in de verhalen van de jongeren nauwelijks terug." [mijn nadruk] (44)
[Tja, dat mag ook niet naar alle normatieve opvattingen om hen heen. Dus dit zijn de sociaal wenselijke antwoorden. Is daar niet op doorgevraagd?]
"In de interviews is op verschillende manieren gevraagd waar voor de jongeren hun grenzen lagen. Het is als open vraag gesteld: waar ligt voor jou de grens? Wat kan er echt niet in jouw ogen? (...) Vervolgens heeft de interviewer een aantal vormen van seksueel gedrag voorgelegd, waar de jongeren hun mening over gegeven hebben. Ook is doorgevraagd waarom iemand daar nu een grens zag. Op deze wijze werd duidelijk welke aspecten van seksueel gedrag voor jongeren belangrijk waren.
De opvattingen van meiden en jongens over waar de grenzen liggen, verschillen niet veel. De meeste meiden en jongens denken in eerste instantie aan grenzen van meiden, niet aan grenzen van jongens. De focus ligt op het overschrijden van grenzen van meisjes door jongens. Sommige jongens komen uiteindelijk wel met eigen grenzen, vormen van seks die ze niet prettig vinden of opdringerig gedrag van meiden. Maar het gevoel overheerst dat hen niets overkomt dat ze niet zelf willen." [mijn nadruk] (46)
"De meningen over grenzen zijn onder te verdelen in verschillende categorieën:
Dat verschilt per persoon, dat mag iedereen zelf weten
Seksueel gedrag dat over je eigen grenzen gaat, dat jezelf schaadt
Seksueel gedrag waarmee je anderen schaadt (je vriend of vriendin, of je ouders of anderen)
Seksueel gedrag dat morele grenzen overschrijdt."(47)
[Het eerste punt is de bekende pseudo-tolerante postmoderne houding die vandaag de dag populair is. Die wordt verder niet ter discussie gesteld in de interviews, lijkt me. Jammer.]
"Iemand dwingen tot seks is vrij unaniem bij iedereen over de grens. Zowel meiden als jongens, van verschillende achtergronden en opleidingsniveaus, vinden dat dit niet kan. Jongeren benoemen onder druk gezet worden, niet kunnen weigeren, blijven drammen terwijl iemand nee zegt, ongewenste aanrakingen en seks onder dwang. Vaak gaan ze ervan uit dat het mannen zijn die vrouwen dwingen, en niet andersom (of tussen mensen van gelijk geslacht). In deze paragraaf beschrijven we opvattingen. In het hoofdstuk over seksuele interactie wordt duidelijk dat de grens tussen verleiden en dwang in de praktijk niet altijd zo helder is, als de opvattingen doen vermoeden." [mijn nadruk] (48)
[Dat lijkt mij ook. Dat is het hele probleem natuurlijk. Jammer toch ook weer dat stiekem op de ondergrond iets zit van 'jongens willen altijd, dus die kun je niet dwingen etc.]
"Behalve seksueel gedrag dat over je eigen grens gaat, benoemen jongeren ook seksueel gedrag dat anderen schaadt, als grensoverschrijdend. Het gaat daarbij over vier heel verschillende categorieën:
* mensen die gekwetst worden, omdat ze als derde partij verdriet gedaan wordt;
* familie zich schaamt voor het seksueel gedrag van een jongere;
* jonge, kwetsbare meisjes die zelf niet weerbaar genoeg zijn om grenzen te trekken en niet overzien waar ze mee bezig zijn;
* mensen die getuige zijn van mensen die seks hebben in het openbaar en daar geschokt door worden."(57)
"Ook benoemen de jongeren een aantal situaties waarin morele grenzen overschreden worden. Het gaat er bij deze vormen van grensoverschrijdend gedrag niet om dat specifieke mensen gekwetst worden, maar dat bepaald gedrag onfatsoenlijk is en niet hoort. Het gaat hierbij om:
* respectloos gedrag naar vrouwen;
* vrienden die stoer doen over seks;
* te makkelijke meisjes;
* ruilseks;
* homoseksualiteit;
* beelden van vrouwen in de media."(60-61)
"Veel meiden en jongens vertellen dat ze neerkijken op meiden die seks hebben met verschillende mannen. Ze worden gezien als makkelijke meisjes, als sletten. De meiden wordt een gebrek aan eigenwaarde verweten, maar ook een gebrek aan beheersing en moraal. Dit geldt voor jongens niet of minder. Het is duidelijk een dubbele moraal, die bij veel jongens en meiden diep zit." [mijn nadruk] (61)
"Meiden storen zich aan hoe vrouwen in de media neergezet worden. Ze storen zich met name aan videoclips waarin vrouwen als minderwaardige lustobjecten worden geportretteerd. Ze maken zich ook zorgen wat het effect van deze clips is op jonge meisjes."(63)
"Bijna alle jongeren benoemen dat er veel verschil is tussen jongens en meisjes in hun seksuele gedrag en houding. Zo wordt vaak genoemd dat jongens altijd en makkelijk seks willen en meisjes minder, of alleen in een relatie. Dit heeft tot gevolg dat jongens achter meiden aangaan en de meiden kieskeurig kunnen of moeten zijn. Meiden hebben daarmee in zekere zin macht over mannen." [mijn nadruk] (63)
"Ook denken veel jongeren dat jongens vaker seks alleen voor de lust hebben. En dat er bij meisjes vaker een emotionele reden achter zit, zoals verlangen naar liefde of aandacht." [mijn nadruk] (64)
"Een aantal jongeren geeft aan dat er nog steeds vaak sprake is van een dubbele moraal: jongens die met veel meisjes seks hebben gehad zijn stoer, meisjes zijn dan een slet. Sommige jongeren zijn zich hiervan bewust en gaan er niet in mee, anderen vinden het moeilijk om hier zelf niet in mee te gaan."(64)
"Andere jongeren geven aan dat voor jongens en meisjes in principe dezelfde regels zouden moeten gelden. Ze vinden dat jongens en meiden hetzelfde zouden moeten kunnen doen."(65)
[De standaard rolverdeling, door de meeste jongeren kritiekloos overgenomen. Sommigen zijn zich er bewust van, zoals ook van de dubbele moraal, maar er naar leven is natuurlijk heel wat anders. Blijkbaar is de drang om er bij te willen horen sterk. Met andere woorden: die dubbele moraal, daar komen we de eerste twee eeuwen nog niet van af.]
"Uit de analyse van de interviews komt een verschil naar voren tussen de opvattingen van jongeren over grensoverschrijdend gedrag en de dagelijkse praktijk. De opvattingen van vrijwel alle meiden en jongens zijn dat dwang en druk uitoefenen grensoverschrijdend is. Zin in seks moet van twee kanten komen, is de algemene opvatting. Slechts een paar jongeren hebben de opvatting dat een man recht heeft op seks in een relatie of dat vrouwen die zich op een bepaalde manier kleden en gedragen om seks vragen.
In de beschrijvingen van het verloop van seksuele interacties door de jongeren komen seksestereotype patronen naar voren die duidelijk maken waarom ondanks deze duidelijke opvattingen soms toch grenzen overschreden worden en zowel meiden als jongens dubbele boodschappen aan elkaar afgeven. De dubbele boodschap van jongens naar meiden is: je moet niet te makkelijk zijn, maar ik wil wel graag seks met je. De dubbele boodschap van meiden naar jongens is: je moet lef hebben en initiatief tonen, maar ook laten zien dat je mij en mijn grenzen respecteert.
Tussen verleiden en dwingen ligt een continuüm en geen grens: een beetje aandringen wordt als vleiend gezien, maar zeuren gaat te ver. Gepassioneerd zijn is positief, maar pushen is fout.
De onderliggende denkbeelden over mannen en vrouwen zijn opvallend stereotype: mannen willen altijd seks en vrouwen hebben de taak om de grens te trekken. Wanneer een meisje A zegt, is het nog steeds erg lastig om bij B op te houden. Er zijn wel meiden en jongens die er anders in staan, maar ook in hun verhalen komen vaak stereotype patronen terug." mijn nadruk(67)
[Dat is inderdaad opvallend in de weergegeven reacties van geïnterviewden.]
"Meiden zorgen op verschillende manieren dat ze controle houden over de situatie: door niet dronken te worden, opletten waar je bent en zorgen dat je niet alleen met een jongen op een stille plek bent, vriendinnen laten weten waar je bent, je kop erbij houden tot aan bepaalde seksuele handelingen vermijden waarin je je machteloos voelt.(...) Met name allochtone meiden zijn wantrouwend ten aanzien van mannen. Ze gaan ervan uit dat mannen vooral op seks uit zijn en dat ze misbruik van hen kunnen maken. Vaak vertellen ze dat ze die boodschap ook van hun moeder hebben gekregen. Het maakt dat ze alert zijn en bij verkeerde signalen snel de boot afhouden. "(68)
"Meiden zijn zich bewust van hun uitstraling. Ze houden rekening met het effect dat sexy kleding heeft op mannen en veroordelen meiden die er sexy uitzien en klagen over de respons die dat geeft."(69)
"Meiden en jongens zijn bezorgd over hun reputatie. Ze hebben liever niet dat de hun hele school of buurt naar hen kijkt als sletten of players. Sommigen beperken zich daarom in hun seksuele contacten. Anderen zoeken seksuele contacten wat verder van huis: op vakantie of alleen met mensen die niet uit hun directe omgeving komen. Voor anderen betekent het dat ze hun seksuele contacten geheim houden."(70)
[Als je dat zo op een rij ziet, dan denk ik: wat een moeizaam gedoe, niet bepaald ontspannen genieten van seks of zo. Deprimerend om te lezen.]
"Veel meiden vinden dat jongens lef moeten hebben in het versieren. Zij moeten de eerste stap zetten. Ze moeten laten zien dat ze er veel voor over hebben, dat ze haar heel graag willen. Ze moeten moeite doen en zich niet door het eerste nee laten afschrikken."(70)
[Want 'nee' is geen 'nee', betekent eigenlijk 'ja'? Dus toch?]
"De tegenpool van de actieve ‘jagersrol’ van jongens, is de afwachtende, afhoudende rol van meiden. Meiden vertellen dat van hun kant jongens op afstand houden een test is om te kijken of een jongen wel echt voor ze gaat. Het streelt hun ego en is een voorzorgsmaatregel om niet met spijt te zitten naderhand. Jongens geven aan dat het vrouwen voor hen interessanter maakt, als er meer te veroveren valt. Dit voelen meiden als dubbele boodschap: hij wil seks, maar hij vindt me leuker als ik nee zeg."(72)
"Er zijn ook meiden en jongens die anders over de rolverdeling tussen meiden en jongens denken. Zij vinden dat meiden ook initiatief mogen nemen in versieren, dat wordt juist extra gewaardeerd."(72)
[Twee? Twintig? Cijfers ontbreken weer totaal.]
"Zowel meiden als jongens komen met situaties waarin ze vinden dat je geen grens meer kan of mag trekken, omdat je bij de ander verwachtingen hebt gewekt. Meiden vertellen dat ze zich schuldig zouden voelen als ze zouden stoppen, omdat de jongen daarvan zou balen en omdat ze het uitgelokt hebben. Ze voelen zich verantwoordelijk voor de situatie. Ook zien ze er soms zo tegen het conflict op als ze de jongen stoppen, dat ze de jongen liever zijn gang laten gaan."(73)
[Mij lijkt dat heel wat realistischer dan die simpele modieuze principiële stelling dat je altijd 'nee' kunt zeggen en dat de ander dan moet stoppen. De hele problematiek van 'ja' en/of 'nee' ligt in de praktijk gewoonweg een stuk ingewikkelder dan in theorie.]
"Grenzen aangeven is de verantwoordelijkheid van meiden, vinden veel jongens en meiden. Omdat jongens altijd wel willen en een meisje hun eigenwaarde moeten behouden door selectief te zijn. Voor sommige jongens betekent het ook dat ze niet teveel druk uit moeten oefenen, maar moeten wachten tot een meisje ja zegt." [mijn nadruk] (75)
"Sommige meiden maken duidelijk dat ze heel ambivalent zijn in het trekken van grenzen. Ze willen hun grenzen aangeven, maar de ander niet teleurstellen of kwetsen. Ze willen geen ruzie of de sfeer niet verpesten."(76)
[Ja, dat kan, maar dan moet je achteraf of twintig jaar later niet de man de schuld geven van dat je dingen deed die je niet wilde.]
"Alhoewel de meeste jongeren vinden dat je duidelijk moet zijn tot waar je wilt gaan, vinden ze al te direct aangeven wat je wel wilt, niet zo’n goed idee. Veel meiden en jongens storen zich aan te directe communicatie en vinden het bot en respectloos. Maar praten over seks roept ook schaamte en verlegenheid op, dat zit ook in de weg." [mijn nadruk] (79)
"Jongeren vertellen dat ze de acceptatie van hun seksuele gedrag afmeten aan de boodschappen en verwachtingen van thuis uit en aan de norm om hen heen. De meeste jongeren die verwijzen naar boodschappen van huis uit, vinden dat ze zich conform hun opvoeding gedragen. Het feit dat hun gedrag in een lijn ligt met wat hun ouders verwachten, maakt dat ze hun eigen seksuele gedrag positief evalueren."(81)
[En zo zal er dus nooit iets veranderen.]
"Zowel meiden als jongens hebben er last van als ze een slechte naam krijgen. Diegene met wie ze seks hebben gehad kan allerlei dingen doorvertellen. Meiden zijn kwetsbaarder dan jongens, omdat er meer sociale afkeuring ligt op seksueel actieve meisjes dan jongens. Zeker bij meiden die geacht worden maagd te blijven, speelt dit een rol."(83)
"Het lijkt er op dat betast worden, opdringerig versiergedrag of lastig gevallen worden, door meiden niet als grensoverschrijdend worden ervaren. Deze dingen komen in bepaalde contexten (zoals tijdens het uitgaan) zo vaak voor dat het ‘erbij hoort’."(85)
"Meiden noemen veel ervaringen met handtastelijke jongens of mannen, tot aanranding aan toe. Dit gebeurt regelmatig tijdens het uitgaan, maar ook in andere situaties zoals op straat of tijdens het werken. Sommige meiden belanden in zo’n situatie doordat zij niet snel genoeg door hebben wat jongens van plan zijn, dit gedrag komt dan geheel onverwachts. Vaak vinden ze achteraf dat ze veel duidelijker en assertiever hadden moeten reageren, maar worden ze erdoor overvallen of zijn ze bang voor de gevolgen van hun verweer (bijvoorbeeld ontslag)."(86)
"Sommige meiden hebben ook ervaring met familieleden die hen lastig vallen. Weerbaar zijn tegen een bekende is nog moeilijker en meiden die dit is overkomen zitten vaak nog lang met een gevoel van onveiligheid."(87)
[Vaag allemaal, vol van dubbele bodems in de reacties die te maken hebben met (aangeven) of je wel of niet wilt, 'ja' of 'nee', en alle ideologische tegenstrijdigheden op de achtergrond. Mij valt op dat veel meisjes verrast zijn door dingen. Die zijn dan duidelijk niet op de hoogte over seksualiteit. Kennis maakt weerbaar, zo blijkt.]
"De kern van dit onderzoek gaat over de seksuele beleving van jongen en waar zij grenzen trekken als het om seksueel gedrag gaat. Elke jongere die we geïnterviewd hebben heeft een individueel verhaal, waarin haar of zijn eigen mix van opvoeding, persoonlijkheid, leefsituatie en omstandigheden tot eigen overtuigingen en seksuele ervaringen leiden. Een indeling in groepen doet altijd geweld aan deze specifieke individuele verhalen. Echter, om vanuit dit onderzoek tot aanbevelingen voor interventies te komen, is het nodig om terugkerende patronen te beschrijven. Er zijn patronen te ontdekken, maar het gaat niet om onderscheid tussen aparte eilandjes, eerder om een continuüm.
Er zijn een aantal duidelijk verschillen én overeenkomsten tussen de meiden en de jongens in dit onderzoek. Zo zijn er ook overeenkomsten én verschillen te vinden tussen jongeren uit verschillende etnische groepen en opleidingsniveau’s. Omdat de onderzoeksgroep klein is, is elke culturele groep maar vertegenwoordigd met rond de 20 respondenten, waarvan de helft meiden, de helft jongens. Binnen deze groepen spelen veel factoren op elkaar in (leeftijd, leefsituatie, opleidingsniveau etc.). Enige voorzichtigheid met interpretatie is daarom geboden.
In dit hoofdstuk volgt eerst een analyse van waar verschillen blijken tussen de groepen en vervolgens een indeling in tien profielen: vijf profielen van meiden, vijf van jongens." [mijn nadruk] (99)
[Ik vind die profielen nogal kunstmatig en niet zo boeiend, gaf ik al eerder aan. Ik ga ze verder niet samenvatten.]
[Grotendeels al aan de orde gekomen.]
"Hieronder formuleren we aanbevelingen vanuit dit onderzoek voor de campagne seksuele weerbaarheid, die in 2010 ontwikkeld wordt in opdracht van het Ministerie van VWS."(115)
"1. De campagne zou zich met name moeten richten op de patronen in de seksuele interactie die grensoverschrijdend gedrag in de hand werken en niet zozeer op opvattingen van meiden en jongens over waar de grens ligt. Het probleem zit hem niet in de opvattingen, maar in allerlei patronen die maken dat meiden en jongens dubbele boodschappen naar elkaar uitzenden en een dubbele moraal hanteren ten aanzien van gedrag van meiden en jongens."(115)
[De achterligende waarden en normen van die opvattingen zijn zeer bepalend inderdaad en worden ook sterk naar voren gebracht in allerlei media. Ik denk niet dat deze campagne daar veel aan kan veranderen. We hebben vele decennia vrouwenbeweging, feminisme, etc. achter de rug en nog steeds is er sprake van de standaard rolverdeling en dubbele moraal bij jongeren. Ik vind het schokkend.]