>>>  Laatst gewijzigd: 2 december 2020   >>>  Naar www.emo-level-8.nl  
Ik

Notities bij boeken

Start Filosofie Kennis Normatieve rationaliteit Waarden in de praktijk Mens en samenleving Techniek

Notities

Incididunt nisi non nisi incididunt velit cillum magna commodo proident officia enim.

Voorkant Plato Verzameld Werk PLATO
Charmides (Verzameld Werk, deel 1, editie Xaveer de Win)
Antwerpen / Baarn: Nederlandsche Boekhandel / Ambo, 1978;
ISBN 90 2890 3380 (DNB) / 90 2630 4242 (Ambo)

Het boek Charmides gaat over de wijsheid. Socrates komt net terug uit de slag bij Potidea en wordt door zijn vrienden Chaerephon en Critias ondervraagd over wat daar gebeurde. Socrates vraagt op zijn beurt hoe het in Athene inmiddels vergaan is met de filosofie en de jeugd. De mooie Charmides komt ter sprake op het moment dat hij de worstelschool komt binnenlopen. Maar Socrates wil vooral weten of hij naar zijn 'ziel' mooi is. Ze roepen Charmides bij zich. Socrates doet zich voor als een dokter die de hoofdpijnen van Charmides kan genezen via een middel in combinatie met een toverspreuk. Maar natuurlijk vindt hij een weg om het over de deugd te hebben:

"Een enorme dwaasheid zou het zijn zich te verbeelden dat men ooit het hoofd, alléén en uitsluitend, kan genezen, zonder het geheel van het lichaam."(377)

"...evenmin moet men het lichaam willen genezen zonder de ziel."(378).

"Die verzorging van de ziel nu, mijn beste, bestaat in bepaalde toverformules, en deze toverspreueken zijn: de schone betogen. Uit zulke betogen ontstaat in de ziel de wijsheid. Waar deze eenmaal ontstaat en aanwezig is, is het ook gemakkelijk de gezondheid te bezorgen aan het hoofd en aan de rest van het lichaam."(378)

"De grote vergissing, immers onder de mensen van de huidige tijd is: dat er dokters bestaan die trachten dokter te zijn voor één van beide afzonderlijk, namelijk óf voor de wijsheid óf voor de gezondheid."(378-379)

De vraag is nu of Charmides al de wijsheid bezit die gezond maakt. Socrates mag hem ondervragen om vast te stellen of dat zo is. De eerste vraag is dan wat volgens Charmides wijsheid is. Eerste antwoord van Charmides is: alles met orde en kalmte doen. Na onderzoek blijkt kalmte geen eigenschap van wijsheid te zijn, vlugheid en vinnigheid blijken bij allerlei 'schone' zaken de voorkeur te verdienen en aangezien wijsheid deel uitmaakt van de schoonheid geldt dat een wijs leven niet synoniem is met een kalm leven.

In zijn tweede antwoord zegt Charmides dat wijsheid synoniem is met bescheidenheid. Nu wordt wijsheid tot het goede gerekend. Maar bescheidenheid is soms wel en soms niet goed, afhankelijk van de omstandigheden, terwijl wijsheid altijd goed is.

In de rest van de dialoog worden nog andere eigenschappen van wijsheid onderzocht, zoals:

Geen van de voorgestelde en omschreven eigenschappen van wijsheid wordt uiteindelijk na onderzoek geaccepteerd. En toch moet wijsheid een groot goed zijn dat mensen gelukzalig maakt, vindt iedereen. Socrates neemt het zichzelf dan ook kwalijk dat zijn onderzoek op niets is uitgelopen. Maar hij krijgt er wel een nieuwe aantrekkelijke leerling:Charmides.

[Dit boek is anders van karakter dan de boeken tot dusver, vind ik. Het is soms net alsof Socrates dezelfde woordspelletjes speelt met zijn toehoorders als de sofisten. En in zekere zin geeft hij een brevet van onvermogen af, terwijl hij tot nu toe heel erg spitsvondig bij de juiste conclusies uitkwam en een bepaalde zelfverzekerdheid uitstraalde. Hij zal wel teveel onder de indruk geweest zijn van de schoonheid van Charmides ...]